من در سال 1356 دانشجو بودم و به یاد دارم که در 16 آذر سال 1356 و 1357 دانشجویان انقلابی از همین فرصت برای گسترش مبارزات ازادیخواهانه استفاده کردند و خود نیز فعال بودم.اما پس از پیروزی انقلاب تا سالیانی این روز توسط دانشجویان اسلامی مورد تایید حکومت به یک روز رسمی و بی خاصیت تبدیل شد. تا این که از اوایل دهه ی 1370 دوباره دانشجویان منتقد   جمهوری اسلامی سعی کردند از روز دانشجو به عنوان مناسبتی برای طرح خواسته های دموکراتیک استفاده کنند که البته با واکنش منفی حکومت اسلامی و نهاد های نظامی-دانشجویی مثل "بسیج دانشجویی"روبرو می شدند. به یاد دارم که   از سال 1373 به همراه اعضای "اتحادیه ی دانشجویان و دانش اموختگان" سعی کردیم با بزرگداشت خاطره ی سه دانشجوی شهید به طرح مطالبات دموکراتیک جنبش دانشجویی بپردازیم و میتینگ هایی به همین مناسبت برگزار کردیم که البته از سوی حکومت سرکوب شد.

هر سال که گذشت اهمیت 16 آذر از دیدگاه جنبش دانشجویی با دیدگاه های متفاوت ،لیبرال،چپ و   دموکراسی خواهان مذهبی  بیشتر شد. دیدگاه لیبرال ها را "جبهه ی متحد دانشجویی" نمایندگی می کرد. دیدگاه چپ ها را "دانشجویان برابری طلب"و دیدگاه دانشجویان دموکراسی خواه مذهبی را نیز "دفترتحکیم وحدت" نمایندگی می کرد.حتا در بین این سه طیف در سال های اخیر برای بزرگداشت 16 آذر رقابت هایی درگرفت اگرچه هر سه جریان به شدت زیر تیغ سرکوب رژیم اسلامی بوده و رهبران ان ها بارها و سال ها به زندان افتادند که من به عنوان یکی از رهبران "جبهه ی متحد دانشجویی"که به زعم رژیم از به وجود اورندگان اصلی جنبش دانشجویی 18 تیر ماه 1378 بود،سالیانی در زندان بودم.

در 16 آذر امسال اما شرایط به کلی دگرگون شد. اگر تا امسال جنبش دانشجویی توسط تشکل های دانشجویی و به شکل محدود نمایندگی می شد، امسال اما توده های دانشجویی و بلکه مردمی پا به میدان گذاشتند.دلیل اصلی این رویکرد جدید، دانشجویی-مردمی ،به راه افتادن جنبش سبز بود. جنبش سبزی که پس از سرکوب وحشیانه ی مردم معترض به نتیجه ی انتخابات و به دستور شخص خامنه ای از 30 خرداد 1388 به راه افتاد.این جنبش که رهبری و مدیریت ان بر دوش بیش از 4میلیون دانشجوی ایرانی است که به شدت از حکومت دینی ناراضی هستند و عمیقا به مدرنیزم و ارزش های جهانشمول حقوق بشری و دموکراسی خواهانه و سکولاریزم تعلق خاطر دارند.جنبشی که گاهواره ی ان طبقه ی بزرگ متوسط شهری ایران است و خواسته های ان ها را نمایندگی می کند.

پیش از اعتراضات دانشجویی-مردمی 16 آذر امسال، اقای محسنی اژه ای دادستان کل و یک روحانی بسیار تند رو که پیش از ان سمت وزارت اطلاعات را بر عهده داشت ، اعلام کرد که برای پیشگری از تظاهرات 16 آذر دست به اقدامات پیشگیرانه خواهند زد.در پی تعقیب همین سیاسیت بود که صدها دانشجو را بازداشت،تهدید و محروم از تحصیل کردند تا دانشجویان را بترسانند.

 با چشم خود در میدان انقلاب شاهد بودم که وقتی یکی از نیرو های سرکوب با کف پوتین زیر کمر دختر خانمی حدود 20 ساله کوبید او در اسمان پرید.یا در سر خیابان قدس که سر خانم دیگری را به ماشین می کوبیدند. یا زمانی که نیرو های سرکوب اعم از بسیجی و گارد،به زنان و دختران فحاشی کرده و می گفتند فاحشه ها امدید این جا...بدهید!؟

اما هر اندازه در برخورد با جنبش دانشجویی با خشونت رفتار کردند،این جنبش زنده تر و رادیکال تر شد.به گونه ای که در روز دانشجو،در بیش از 50 دانشگاه اعم از ازاد و دولتی تظاهرات پرشور به راه افتاد که در تاریخ جنبش دانشجویی در71 سال گذشته   از سال 1317 تا کنون بی سابقه بوده است.در این جنبش ،دانشجویان دانشگاه "ازاد اسلامی"برای اولین با با این گستردگی وارد کارزار شدند ومعلوم شد که نه تنها رژیم امکان مهار جنبش دانشجویی را ندارد، بلکه بار اصلی جنبش سبز بردوش 4 میلیون دانشجوی ازادی خواه ایرانی است. موتور حرکت جنبش سبز در دانشگاه ها است و نه  در مساجد یا حوزه های علمیه.

این در حالی بود که در روز 16 آذر نیروهای سرکوبگر اعم از امنیتی،لباس شخصی،بسیجی و انتظامی به لحاظ کمی و کیفی ان چنان به مقابله با دانشجویان و مردم پرداختند که برخی اگاهان سیاسی،ان  واقعه را با اشغال شهر پاریس توسط فاشیست های المانی و برخورد اشغالگران با مردم پاریس تشبیه کردند.اما جنبش دانشجویی به صورت شگفت انگیز اعتراضات خود را ادامه داد و مردم را برای تداوم جنبش سبز امیدوار کرد.

پیش از تظاهرات دانشجویی 16 آذر ماه امسال،بسیاری از ناظران اگاه بر این عقیده بودند که این روز نقطه ی عطف جنبش سبز است. به این معنا که اگر حکومت موفق به سرکوب ان شده و از اعتراضات پیشگیری نماید،پس از ان خواهد توانست جنبش را مهار کند و حتا کسانی چون موسوی و کروبی را بازداشت نماید. اما اگر به این کار موفق نشود در ان صورت، این حکومت است که در تنگنا قرار خواهد گرفت و اعتراضات در روز های مذهبی محرم که مناسبتی است که در 31 سال پیش خمینی برای گسترش اعتراضات علیه شاه از ان استفاده کرد،اوج خواهد گرفت. در واقع شق دوم این تحلیل به وقوع پیوست. گستردگی جنبش دانشجویی 16 آذر به گونه ای بود که حتا در روز های بعد نیز ادامه یافت.این جنبش البته در همین روز بیش از گذشته رادیکال شد و دانشجویان علاوه بر این که علیه خامنه ای شعار داده و شعار جمهوری ایرانی سر داده و خواستار جدایی دین از سیاست شدند، به صورت مستقیم شعار مرگ بر بسیج سر دادند و  کلیت حکومت را به چالش کشیده وحکومت خامنه ای را با حکومت شاه مقایسه کردند.

یک بار دیگر اقای "محسنی اژه ای"دادستان که اینک اشکارا به جنگ جنبش سبز امده است به میدان امد و با صراحت بیشتر مردم به ویژه جوانان را تهدید کرد.این در حالی است که در روز 16 آذر فائزه ی هاشمی دختر بلند پایه ترین روحانی ایران پس از خامنه ای، برای چند ساعت بازداشت شد و  پیش از ان هاشمی رفسنجانی از دانشجویان حمایت کرده بود.

بنابراین جنبش دانشجویی 16 آذر از یک سو راه تداوم جنبش سبز را هموار کرد و این موجب خواهد شد که در روز های اینده به ویژه در 22 بهمن که سالگرد پیروزی انقلاب است،میلیون ها ایرانی ناراضی از حکومت مذهبی ملاهای حاکم بر ایران، به خیابان بریزند و اعتراضات را ادامه دهد.از دیگر سو موجب وحشت بیشتر تندرو های حاکم بر ایران شد که همین امر احتمالا  موجب این می شود که در کوتاه مدت ان ها به سرکوب بیشتر رو بیاورند و شکاف بین تند رو ها با محافظه کاران از یک سو و بین مردم با حکومت از دیگر سو افزایش یابد. در چنین شرایطی امکان مصالحه ی حکومت با رهبران اعتراضات کم تر و کم تر می شود.برای این که در حال حاضر مدیریت و رهبری سرکوب در دست سپاه پاسداران است و به محافظه کاران حکومت،اجازه نمی دهند که به خواسته های حد اقلی جنبش که در بیانیه ی شماره ی 9 موسوی امده است تن بدهند و به ویژه پس از تظاهرات 16 آذر و مشخص شدن اراده ی جنبش دانشجویی برای تداوم اعتراضات،این نبرد پولاریزه خواهد شد.در یک قطب  این نبرد،تندرو های حکومتی با مدیریت نظامیان قرار خواهد گرفت و در قطب دیگر ،معترضان رادیکال و دانشجویان خواهند بود.البته در وضعیت فعلی سپاه و تندرو ها هنوز بر این گمان هستند که شاید بتوانند از طریق سرکوب بسیار شدید،جنبش دموکراسی خواهی را مهار کرده و امتیاز کمتری به مخالفان بدهند اما ممکن است پس از 22 بهمن و با برهم خوردن شرایط کنونی،به مرور رهبران محافظه کار حکومت زمینه ی عمل بیشتری پیدا کرده و برخی خواسته های معترضان را بپذیرند. اگرچه ان زمان بسیار دیر خواهد بود.باید دید حکومت در مواجه با جنبش سبز کدام راه را بر خواهد گزید:راه مصالحه یا سرکوب را.16 آذر نشان داد که جنبش سبز انکارشدنی نیست و هر روز قوی تر می شود.اگر حکومت سرکوب را ادامه دهد باید در انتظار انقلاب دیگری باشیم.

انچه مسلم است،این جنبش اعتراضی از راه سرکوب مهار شدنی نیست و اگر قرار است کسی کوتاه بیاید ان کس حکومت خواهد بود و نه مردم.

یاد اوری:این مقاله به درخواست روزنامه ی وال استریت ژورنال تهیه شد که مناسبت ان:جنبش 16 آذر و پیش بینی اینده ی جنبش بود. لینک انگلیسی ان در بخش انگلیسی سایت ‌آمده است.

منبع:وال استریت ژورنال