هنگامی که کُردها هفته گذشته برای نشان دادن خشم خود از وارد عمل نشدن دولت ترکیه برای نجات شهر عین العرب (کوبانی) از حمله گروه دولت اسلامی موسوم به داعش، دست به اعتراض خیابانی زدند، عبدالله اوجالان رهبر حزب کارگران کردستان بود که احمد داوود اغلو نخست وزیر ترکیه از او خواست برای آرام کردن اوضاع، مداخله کند. نفوذ اوجالان به عنوان سازنده صلح از زندان خود که از ۱۵ سال پیش در آن نهاده شده است، بیش از نفوذش به عنوان رهبر شورشی کرد است؛ شورشی که بیش از ۴۰ هزار کشته برجای گذاشت. اما در حالی که جنگ داخلی در سوریه، از وجود جریان‌هایی داخلی در ترکیه پرده بر می‌دارد که هیچکدام از دو طرف، امکان کنترل کامل آن را ندارند، این احتمال بیشتر نمایان می‌شود که چه بسا فرصت در برابر آنکارا برای دستیابی به صلح با کردها، رو به اتمام است. البته تا کنون دو طرف سعی می‌کنند پایبندی خود را به روند صلح نمایان کنند.
اوجالان از سیاستمداران هوادار کردها خواست برای جلوگیری از خونریزی بیشتر و ابقای روند صلحی که دو سال پیش آغاز کرد، در مسیر خود، تلاش کنند. این سیاستمداران با شماری از وزرای دولت ترکیه دیدار کردند و پس از آن، پیام‌هایی صادر کردند که به بازگشت آرامش و متوقف کردن خشونت‌های اخیر انجامید. پس از متوقف شدن خشونت‌ها بشیر آتالای نایب رئیس حزب عدالت و توسعه حاکم در ترکیه، بار دیگر بر پایبندی دولت به روند صلح با کردها تاکید کرد و افزود «نقشه راهی» در این مسیر در حال بحث و بررسی است. او وعده داد که «روزهای آینده شاهد گام‌های بیشتری خواهد بود.» قرار است هیئتی از حزب ملی دموکرات کردها اوایل هفته با رهبرانی از حزب کارگران کردستان در کوه‌های قندیل در شمال عراق دیدار کند و پس از آن روز ۲۱ اکتبر جاری با اوجالان در زندانش در جزیره ایمرالی به گفت‌وگو بنشیند.
ادامه وفادارای حزب کارگران کردستان ترکیه به اوجالان دلیل محکمی است تا دولت ترکیه برای او ارزش قائل شود؛ شخصی که زمانی رسانه‌های ترک او را «قاتل کودکان» می‌نامیدند. پس از آن‌که اوجالان سال ۱۹۹۹ در کنیا دستگیر شد، رسانه‌های ترکیه تصاویری از او پخش کردند در حالی که چشم‌هایش بسته شده و افرادی نقابدار گرداگردش ایستاده‌اند. او با هواپیما به ترکیه انتقال داده شد. اما اوجالان که تنها تغییر قانون او را از چوبه دار نجات داد، اکنون در رسانه‌های ترکیه به صورت پدربزرگی سالخورده، مهربان و در حال لبخند نشان داده می‌شود؛ عکسی که از او در زندان گرفته شد و دولت آن را منتشر کرد. ماجرا تا آنجا پیش رفت که برخی از نهادهای هوادار دولت در ترکیه، آشوب‌های اخیر در ترکیه را که به دلیل اوضاع در شهر عین العرب (کوبانی) آغاز شد، و در آن ده‌ها نفر کشته شدند، به عنوان بخشی از توطئه‌ای توصیف کنند که می‌خواهد جلوی ادامه مذاکرات صلح میان دولت ترکیه و کردها را بگیرد. رسیم اوزان کوتاهیالی در روزنامه صباح ترکیه در این باره نوشت: «هدف از سلسله اعمال تروریستی و خشونت جاری، پایان دادن به روند صلح و رها کردن اوجالان در زندان تا زمان پوسیدن و خارج کردنش از زندگی سیاسی است.» با اعلام آتش بس در ماه مارس سال گذشته و صدور فرمان به نیروهایش برای بازگشت به پایگاه‌هایشان در کوه‌های قندیل، شاید اوجالان احساس کرد که این فرصت استثنایی او برای خروج از زندان است. رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه که آن زمان نخست وزیر بود، نقش بزرگی در این روند داشت. حزب کارگران کردستان به رهبری اوجالان، از خواست جدایی از ترکیه که برای آن جنگیده بود، دست کشید. اما اردوغان ناچار شد با بسیاری از دشمنی‌های ناسیونالیستی مقابله کند تا تنها در مسیر اصلاحات فرهنگی و زبانی حرکت کند در حالی که هنوز از خودمختاری محدودی که بسیاری از کردها خواهان آن هستند، دور است.
همچون جام زهر
بولت ارینج معاون نخست وزیر ترکیه، روند صلح با کردها را همچون «گرفتن آتش در دست» تشبه می‌کند. او گفته است: «ما خود را وارد این کار سخت کردیم.. همچون نوشیدن جام زهر است.» نتیجه صلح در این منطقه در صورت محقق شدنش، محقق شدن توسعه در منطقه‌ای است که تنش ۳۰ ساله آن را از انعقاد قراردادهای سرمایه گذاری محروم کرده بود آن هم در حالی که ترکیه در یافتن نیروی محرک اقتصادی، با دشواری روبرو است. اما جنگ سوریه، زهر را برای دو طرف، مرگبارتر کرده است. بسیاری در آنکارا می‌گویند که ناخرسندی کردها از امتناع ترکیه از ارسال نیروی نظامی به آن سوی مرزها برای کمک به همنژادانشان، بهایی است که ارزش پرداخته شدن داشت تا ترکیه خود را از تنش پیچیده در سوریه، در امان بدارد. همچنین «واحدهای حمایت از خلق کرد» که از کوبانی در برابر حمله شبه نظامیان گروه داعش حمایت می‌کنند، روابط نزدیکی با حزب کارگران کردستان دارند. این مساله باعث می‌شود بسیاری در دولت ترکیه، دادن اجازه برای رسیدن اسلحه به «واحدهای حمایت از خلق کرد» را، مساله‌ای محال بدانند. به طور شبه حتم، خشم کردها از برخی مواضع در دولت ترکیه که میان «واحدهای حمایت از خلق کرد» و گروه داعش فرقی قائل نمی‌شود، برانگیخته شود. در همان حال بسیاری در حزب کارگران کردستان بر این باورند که همدردی غرب با بلاهای آماده بر سر کردهای سوریه، چه بسا چهره حزب را در غرب بهبود بخشد و موضعش را در برابر آنکارا تقویت کند. البته همه کردهای ترکیه به فراخوان اوجالان برای آرامش پایبند نبودند و شماری از آن‌ها، با حمله به یک ایست بازرسی در استان پنجول، شماری از افسران پلیس را کشتند. همچنین شماری از شبه نظامیان حزب کارگران کردستان با نیروهای ترکیه در مرز عراق درگیر شدند. گزارش‌ها حاکی از آن است که پس از این حملات، دولت ترکیه دست به اولین حمله هوایی خود علیه مواضع کردها از زمان آغاز مذاکرات صلح زد.
آیا نفوذ کاهش می‌یابد؟
کردهای منتقد اوجالان می‌گویند که از زمان عقب نشینی نیروهای حزب کارگران کردستان از ترکیه، آنکارا هیچ امتیاز ملموسی به کردها ارائه نکرده و حتی هیچ مذاکرات جدی میان دو طرف برگزار نشد. چه بسا ناخرسندی بخش‌های وان و تندرو در داخل حزب کارگران کردستان از نفوذ مردی پیر که پشت میله‌های زندان است، بیشتر هم بشود. جمیل باییک از بلندپایه‌ترین رهبران حزب کارگران کردستان ترکیه که در کوه‌های قندیل به سر می‌برد، در مصاحبه با تلویزیون آلمان گفته است حزب عدالت و توسعه حاکم در ترکیه را مسئول حوادث در کوبانی و ناآرامی‌های جنوب شرق ترکیه می‌داند. او افزوده است: «به ترکیه هشدار دادیم، اگر به راه خود ادامه دهد، نیروهای ما جنگ دفاعی برای حمایت از مردممان را از سر خواهند گرفت.» او افزود که برخی از شبه‌نظامیان کرد که سال گذشته از ترکیه عقب نشینی کردند، اکنون به این کشور بازگشته‌اند. هرگونه ریسک حزب کارگران کردستان در ترکیه باعث باز شدن جبهه جنگ جدید و ناخرسندی غرب خواهد شد. البته حملات هواپیماهای نظامی ائتلاف بین‌الملل به مواضع داعش در کوبانی که به کند شدن پیشروی شبه نظامیان این گروه انجامید، این خود می‌تواند خبر خوبی برای کردها باشد. اما اگر اسلحه و مهمات به کردهای در حال جنگ نرسد، سرنوشت کوبانی و همچنین سرنوشت روند صلح، نامعلوم خواهد بود. در صورت سقوط کوبانی، به نظر نمی‌رسد اوجالان دیگر بتواند خیابان‌ها را کنترل کند، فرمان صلح از اوجالان صادر می‌شود اما جنگ از قندیل.