گمانه زنی روزنامه ها درباره دليل بازگشت ظريف به تهران
روزنامه ايران در تيتر يک شماره دوشنبه خود با اشاره به «پرواز فوق‌العاده ظريف به تهران»، نوشته است: «محمدجواد ظريف شب گذشته از وين راهی تهران شد تا با مقامات عالی رتبه رايزنی کند، و پس از ۲۴ ساعت به ميز مذاکره باز خواهد گشت.» اين روزنامه نوشته است: «نقطه جوش مذاکرات هسته‌ای فرا رسيده است. واپسين تلاش‌ها در آخرين روزهای ضرب‌الاجل ۱۰ تير، پشت درهای بسته ادامه دارد» و ديپلمات‌ها سخت مشغول کارند تا «گره‌های کور مذاکرات را بگشايند، گره‌هايی که در لبه خط قرمز طرفين حرکت می‌کند و يافتن راهکارهای مورد قبول جمعی را دشوار می‌سازد.»
اين روزنامه با تاکيد براينکه «در غيبت اطلاع‌رسانی رسمی؛ بازار خبرهای غيررسمی و گمانه‌زنی‌ها داغ است و رسانه‌های معتبر نيز خبرهای تأييد نشــده‌ای با تار و پود موانع و تدابير هسته‌ای منتشر می‌کنند که هر يک به مذاق گروهی خوش می‌آيد»، نوشته است: «مخالفان توافق به موانع دل می‌بندند تا خروج دست خالی ديپلمات‌ها از وين را شاهد باشند و موافقان توافق چشم به فراست مذاکره کنندگان دوخته‌اند تا با ارائه راه حل‌های بينابينی، مهر "باطل شد" بر پرونده چالش ديرپای هسته‌ای و تحريم‌ها، نقش بندد.»
روزنامه ايران با تاکيد براينکه «هر دو گروه مخالف و موافق، خبرهای رسمی و غيررسمی را زير ذره‌بين گذاشته‌اند تا دستمايه‌ای برای اميدواری خود بيابند»، نوشته است: «خبری که به مذاق يکی خوش می‌آيد، ناخوشايند ديگری است اما معدود خبرهايی است که برای هر دو گروه ميخکوب کننده است؛ خبرهايی مانند بازگشت ظريف به تهران برای ۲۴ ساعت و پرواز مجدد او به وين.»
به نوشته اين روزنامه نزديک به دولت «اگرچه مسئول امور رسانه‌ای تيم مذاکره کننده ايران، روز يک شنبه بازگشت ظريف به تهران را مطابق با برنامه از پيش تعيين شده اعلام کرد اما کمتر کسی است که ترديد کند پرواز وزير خارجه از وين به تهران، نشانه‌ای از ورود به لحظات تصميم‌گيری نهايی است و ظريف برای انتقال خروجی رايزنی‌ها و کسب تکليف از مقامات عالی‌رتبه نظام، عازم پايتخت شده است.»
روزنامه ايران نوشته است: «برنامه اعلامی و رسمی سفر ظريف هم گويای فشردگی کار اوست: ورود به تهران» و بازگشت به وين «پس از ۲۴ ساعت»، هرچند به گفته مسئول امور رسانه‌ای تيم مذاکره کننده ايران «وزيران خارجه دو کشور ايران و آمريکا پس از ديدارهای خود، دستورالعمل‌های لازم درخصوص چگونگی ادامه کار روی متن و جزئيات آن را به تيم‌های خود داده‌اند، تا نبود سکانداران؛ وقت‌های طلايی برای رايزنی را هدر ندهد.»
روزنامه قانون نيز در تيتر يک شماره هشتم تير ماه خود « سه تحليل در باره رفت و برگشت ظريف» را از نگاه کارشناسان ايرانی مورد بررسی قرار داده و نوشته است: « رفت و برگشت ظريف را می توان به شيوه های مختلف تحليل کرد.»
سامان صابريان در گزارش روزنامه قانون از قول چند نماينده مجلس و کارشناس بين المللی در تهران گمانه نخست درباره بازگشت محمدجواد ظريف را به طرح احتمالی پيشنادهای تازه در جريان مذاکرات مروبوط دانسته و نوشته است که گمانه دوم به «بحث جاسوسی و خطر لو رفتن مفاد گفت و گوها» مربوط است و گمانه سوم هم اين است که «به احتمال زياد پيش‌نويس نهايی توافق کامل و جامع آماده شده است و تيم مذاکره کننده برای تائيد نهايی آن به کشور بازگشتند تا قدم پايانی را بردارند.»
نوذر شفيعی، عضو کميسيون امنيت ملی و سياست خارجی مجلس نهم، بازگشت محمدجواد ظريف به تهران را «ديپلماسی رفت و برگشت» توصيف کرده و به روزنامه قانون گفته است: ديپلماسی رفت و برگشت «يعنی موضوع جديدی مطرح شده يا پيشنهاد جديدی از سوی طرفين مذاکره‌کننده عنوان شده است که تصميم‌گيری در اين باره خارج از اختيار و توان بدنه کارشناسی و ساحت وزير امور خارجه کشور خارج است، بنابراين محمدجواد ظريف لازم ديد که برای تصميم‌گيری در خصوص پيشنهادهای جديد، با مقامات عالی‌رتبه مشورت و رايزنی کند.»
به گفته اين نماينده مجلس «ممکن است پيشنهادهای مطرح شده در چند حوزه از جمله، لغو تحريم‌ها همزمان با اجرايی شدن توافقنامه، تحقيق و توسعه فناوری هسته‌ای، بازرسی‌ها و نظارت‌ها و مدت زمان اجرای توافق يا برجام باشد.» نوذر شفيعی درباره اينکه «چرا مشورت و کسب اجازه تلفنی انجام نشد»، گفته است: «ممکن است اين کار به دليل جاسوسی‌های اخير از هتل‌های محل مذاکرات، رايزنی تلفنی صورت نگرفته باشد اما از سوی ديگر اين احتمال وجود دارد که برای کسب اجازه لازم بوده با افراد بيشتری صحبت شود که با تماس تلفنی ممکن نبوده است.»
اين عضو کميسيون امنيت ملی و سياست خارجی مجلس نهم همچنين گفته است: «به نظر می‌رسد محمدجواد ظريف برای اين به تهران برگشته است که با شورای عالی امنيت جلسه‌ای تشکيل دهند تا موضوعات جديد را بررسی کنند با اين حساب برگزاری جلسه با تلفن ممکن نبود هر چند‌که تماس تلفنی يکی از راه‌های دپيلماسی است» اما اين بار محمدجواد ظريف «مصلحت ديده‌است که مشورت و رايزنی را حضوری انجام دهد نه تلفنی.»
نوذر شفيعی درباره احتمال ديدار محمدجواد ظريف با رهبر جمهوری اسلامی «برای کسب اجازه»، گفته است: «موضوع مذاکرات هسته‌ای زير مجموعه وظايف شورای عالی امنيت ملی است و بنابراين اين شورا بايد تصميم نهايی را برای توافق بگيرد و وزارت امور خارجه آن را اجرا کند.»
حسن بهشتی پور،کارشناس مسائل بين‌الملل، هم درباره دليل بازگشت وزير خارجه ايران به تهران در آستانه پايان ض رب الاجل دهم تير ماه به روزنامه قانون گفته است: «نظريه اول اينکه در راستای مذاکرات هسته ای و برای مشورت های فوری با مقامات عالی رتبه به تهران می‌آيد و در نظريه دوم هم اينکه «وزير خارجه ايران مذاکرات را ترک کرده و به تهران آمده است را می توان يک نوع حرکت انتقادی به عملکرد طرف مذاکره کننده دانست.»
وی احتمال طرح پيشنهادهای تازه در جريان مذاکرات را نيز به عنوان يکی از دلايل احتمالی بازگشت محمدجواد ظريف به تهران ياد کرده و گفته است: «ظاهرا اين موضوع از اهميت بالايی برخوردار است و برای همين وزيرخارجه از اتريش به ايران آمده تا روند را پيگيری کند.»
حشمت الله فلاحت پيشه نماينده از نمايندگان مجلس هشتم و عضوسابق کميسيون امنيت ملی و سياست خارجی مجلس با تاکيد براينکه «سفر پيش بينی نشده محمدجواد ظريف به تهران نشان‌دهنده حساسيت بالای مذاکرات است»، به روزنامه قانون گفته است: «اين سفر می تواند بيانگر اين باشد که آخرين پيش‌نويس های توافق تنظيم شده است و وزيرخارجه ايران می آيد تا آن را با مقامات و شورای عالی امنيت ملی در ميان گذارد.»
به گفته حشمت الله فلاحت پيشه «در صورتی که اين نظريه درست باشد بعد از تاييد شورای عالی امنيت ملی به محمدجواد ظريف به عنوان مجری سياست خارجی آخرين تصميم را به مذاکرات منتقل کند.»
حشمت الله فلاحت پيشه «بحث جاسوسی از مذاکرات در صورت رايزنی تلفنی» را گمانه ای «درجه دوم» توصيف و تاکيد کرده است که «اصل بحث متن سخنی است که محمدجواد ظريف با مقامات کشور دارد و به نظر می رسد از اهميت بالايی برخوردار است.»
روزنامه قانون البته به گامنه چهارمی نيز در پيوند با «احتمال تمديد» اشاره کرده و نوشته است: «عده‌ای نيز معتقدند که محمدجواد ظريف برای مهلت گرفتن بيشتر و ادامه مذاکرات به تهران بازگشته است که اين نظريه چندان محل بحث نيست چرا که بسياری از صاحب نظران عرصه سياست خارجی تاکيد می کنند تمديد و طول کشيدن مذاکرات به نفع هيچ يک از طرفين نيست و اين اصل را کم و بيش می توان در اظهارات مقامات مسئول نيز شنيد.»
سه «روز» سرنوشت‌ساز در توافق نهايی
روزنامه اعتماد در تيتر يک شماره دوشنبه خود از «سه تاريخ سرنوشت‌ساز در توافق نهايی» خبر داده و نوشته است: «سند نهايی دارای سه زمان خواهد بود روزتوافق، روز عمليات و روز اجرا.»
سارا معصومی در گزارش روزنامه اعتماد نوشته است: «تنها ۲۴ ساعت تا پايان ضرب الاجل زمانی ۳۰ ژوئن برابر با ۱۰ تير زمان باقی است اما در مقابل هتل پله کوبرگ نشانه‌ای از نااميدی چندانی به چشم نمی‌خورد. اين پرونده در اين ۱۳ سال هم بن‌بست‌های فراوان را تجربه کرده است و هم در دو سال گذشته چند ضرب‌الاجل را. دوئل ديپلماسی هسته‌ای ايران با جنگ تحريم ١+٥ حتی با به صدا درآمدن زنگ‌های ٣٠ ژوئن هم به پايان نخواهد رسيد. اين ديپلماسی به قول معروف به بازی بيسبالی می‌ماند که حتی در ثانيه‌های پايانی هم نمی‌توان آن را تمام شده خواند.»
گزارش نويس روزنامه اعتماد با اشاره به اينکه «در شرايطی که ايران و ١+٥ بتوانند حتی چند روز پس از ضرب‌الاجل زمانی به توافق دست پيدا کنند باز هم تنها از يک فاز مذاکراتی عبور خواهند کرد و به فاز ديگری که بيشتر اجرايی است وارد خواهند شد»، نوشته است: «با توافق احتمالی هسته‌ای، سه روز در تاريخ همکاری‌های ايران و ١+٥ با نظارت شورای امنيت و آژانس بين‌المللی انرژِی اتمی ثبت خواهد شد. روز توافق، روز عمليات و روز اجرا شدن.»
به گزارش اين روزنامه «در روز توافق، دو طرف تنها پايان اختلاف‌ها و رسيدن به گام تفاهم را اعلام می‌کنند. پيش از اين هم گفته شده بود که اين متن برجام هيچ سند بين‌المللی نيست و از امضای آن به شکل و شمايل يک توافقنامه بين‌المللی خبری نخواهد بود» اما «بحثی که در حال حاضر وجود دارد اين است که احتمالا قطعنامه شورای امنيت ذيل فصل هفتم فردای روز توافق صادر خواهد شد که البته اين مساله هم با مخالفت آمريکايی‌ها روبه‌رو شده است.»
پس از اين روز است که «برجام» برای بررسی به کنگره آمريکا از يک سو و مجلس شورای اسلامی ايران از سوی ديگر می‌رود و روزنامه اعتماد نوشته است که «مجلس در ايران بنای بر رای‌گيری در اين خصوص را ندارد و تيم مذاکره‌کننده بايد مفاد و جزييات را برای نمايندگان مردم توضيح دهد» و «اين بازه زمانی بسته به زمان حصول توافق مابين ۳۰ تا ۶۰ روز متغير خواهد بود.»
اعتماد نوشته است که «در روز عمليات، آمريکا و اروپا تحريم‌های خود را لغو می‌کنند. در اين روز با توجه به اينکه ايران هنوز گام‌های خود را براساس مفاد برجام برنداشته است طرف مقابل برداشته شدن انواع تحريم‌های مالی و اقتصادی با زيرمجموعه‌های آن را اعلام می‌کند» اما «اجرايی شدن آن به پس از اجرايی شدن تعهدهای ايران موکول خواهد شد.»
اين روزنامه با اشاره به اينکه سومين روز مهم در توافق احتمالی «روز اجرا» است، نوشته که در روز اجرا «دو طرف عملا گام‌های اجرايی نهايی را برخواهند داشت وپيش‌بينی می‌شود که ايران برای عملی کردن اقدام‌های خود به دو تا سه ماه زمان نياز داشته باشد»، ضمن اينکه « ايران احتمالا اجرا شدن پروتکل الحاقی را هم به روز اجرا موکول خواهد کرد. علاوه بر اين هنوز دو طرف بر سر اين مساله اختلافی که پرونده ايران چه زمانی از شورای امنيت خارج خواهد شد هم به تفاهم نرسيده‌اند.»
روزنامه اعتماد تاکيد کرده است که «امروز ديگر شکی وجود ندارد که هم ايران و هم شش کشور مقابل آن در مذاکرات توافق می‌خواهند اما توافقی که مختصات آن برای هرکدام از آنها متفاوت است و در کنار هم قرار دادن اين مختصات و رساندن آن به برآيندی مشترک سخت است.»
به نوشته اين روزنامه «در حال حاضر تمام تمرکز طرفين بر رسيدن به توافق جامع هسته‌ای در روزهای نخست ماه جولای و در کمترين فاصله پس از ٣٠ ژوئن است» و «تمديد چندماه ديگر» به فعل ممنوعی بدل شده است که دو طرف از ابراز آن هم وحشت دارند و در صورتی که « ايران و شش کشور مقابل آن نتوانند در اين بازه زمانی به جايی برسند در حقيقت در شرايط خاصی قرار خواهند گرفت که مختصات سياسی، حقوقی و فنی آن در آن فضا قابل بحث خواهد بود.»
اعتماد «تيم‌های کارشناسی و مديران سياسی ايران و ١+٥ تلاش می‌کنند متن نهايی توافق را که شامل ۲۰ صفحه متن اصلی و قريب به چهار تا پنج ضميمه است تا حد امکان تميز کرده، از کروشه‌های آن کاسته و در نهايت باقيمانده غربال شده‌ای را که اختلاف‌های آن قابل حل در اين سطح نبوده به دست وزرا بسپارند» و «در چنين شرايطی نگارش ۵۰ صفحه ضمايم به تنهايی کاری بس نفس‌گير است و اين مرحله زمانی سخت‌تر می‌شود که شش کشور مقابل ايران هرکدام از اين مذاکرات به دنبال منافع خاص سياسی برای خويش هستند که الزاما اين منافع با يکديگر همخوانی و همراهی هم ندارد، بنابراين با توجه به اينکه دو طرف به احتمال قريب به يقين نخواهند توانست در بازه زمانی مدنظر به توافق دست پيدا کنند چاره‌ای وجود نخواهد داشت جز اينکه ساعت‌ها در ۳۰ ژوئن متوقف شود اما روند گفت‌وگوها و رايزنی‌های فشرده ادامه پيدا کند.»
منبع:پژواک ایران