تماس الیزه با روحانی و موقعیت تاریخی ما

 

*دکتر سیدعلی میرباقری
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
موقعیت ایران قدر و قیمتی فراتر از تصور در نگاه بازیگران و قدرت‌های جهانی پیدا کرده است.
اگر تا دیروز حکایت «موقعیت تاریخی و تعیین کننده ایران در خاورمیانه» بحث درون محفلی دیپلمات ها بود اکنون به موضوع عام و مورد علاقه همه افکار عمومی از اروپا تا آسیا تبدیل شده است. علت و سبب این تغییر نگاه جهانی به سمت ایران کاملاً واضح است. شعله های آتش ناامنی و ترور از خاورمیانه زبانه کشیده و دامن اروپا را فراگرفته است و در این میان رهبران مغرب زمین، تهران را مهمترین تکیه گاه برای برچیدن بساط دهشت داعش می بینند. تماس تلفنی اولاند با روحانی در ساعت های پرالتهاب پاریس بوضوح از نگاه تازه سران اروپا به تهران خبر می دهد.
این روزها همه چیز در پیام های رد و بدل شده میان مقام های ایران با طرف‌های اروپایی نشان از این دارد که تهران با یک موقعیت استثنایی در حل و فصل بحران‌های خاورمیانه روبه‌رو است. اجماعی که چندی پیش جامعه بین‌المللی بر سر حل مسأله هسته ای ایران پیدا کرده بود اکنون بر سر حضور ایران در پروژه صلح سوریه و امحای داعش می یابد. موقعیت ایران در جنگ جدیدی که جامعه جهانی علیه داعش آغاز می کند از سوی ناظران جهانی منحصر به فرد خوانده شده است. البته ایران پیش از این در دو دهه گذشته نیز با موقعیت های طلایی روبه‌رو شد. بار اول  بعد از فروپاشی شوروی و زمانی که جهان غرب، آسیای مرکزی و قفقاز را به میدان سرمایه گذاری نفتی و تجاری تبدیل کرد و ایران به دلیل همجواری با این دو منطقه به عنوان پل ارتباطی آسان و ارزان به سرزمین بکر آسیای مرکزی خوانده شد و بار دوم بعد از 11 سپتامبر که غرب با بحرانی به نام ظهور خطر طالبان و القاعده در دو سرزمین مجاور ایران (عراق و افغانستان) روبه‌رو شد.
اما ایرانی ها از آن دو موقعیت تاریخی طرفی نبستند. در ماجرای دستیابی به بازار بکر انرژی آسیای مرکزی و قفقاز ، سیاست خارجی ایران به دلیل ضعف‌هایی مثل نبود استراتژی روشن و نیز سوء ظن طرف های غربی، بازی را به حریف ترک واگذار کرد و اروپا و امریکا  به جای راه تزانزیت ایران و خلیج فارس تصمیم گرفت منابع سرشار نفت و گاز این منطقه را از مسیر ترکیه و مدیترانه راهی بازار اروپا سازد. دومین فرصت طلایی سیاست خارجی ایران در روزهای آزادی افغانستان و عراق از دست طالبان و صدام نیز در اثر تفکر و نگاه خصومت‌آمیز جناح نومحافظه‌کاران تحت رهبری جورج بوش از دست رفت.
اما اکنون به نظر می آید ورق برگشته است و همه اسباب و عوامل دست به دست هم داده تا ایران هم به یک کانون امن مبادلات تجاری و نفتی تبدیل شود، هم اینکه به صورت پلی مطمئن برای پیروزی در جنگ با تروریسم در خاورمیانه عربی درآید. در این مرحله همه رقیبان منطقه ای ایران از ترکیه گرفته تا عربستان در چرخه بی ثباتی و بحران داخلی گرفتار هستند به گونه ای که ایران نه تنها نزد جمهوری های شوروی سابق بلکه حتی نزد دولت های عربی منطقه مثل عراق یا لبنان و عمان چهره یک همسایه مطمئن را پیدا کرده است.
بنابراین موقعیتی که در این برهه از هزاره سوم و بعد از طوفان تروریسم در اروپا و خاورمیانه به ایران رو کرده است، از هر جهت با فرصت های گذشته متفاوت است. ایرانی ها این موقعیت خویش را مدیون تجربه توافق هسته ای هستند، توافقی که باعث شد 6 قدرت جهانی به مدت 23 ماه در پای میز مذاکره با نمایندگان دولت اعتدال به قضاوت و تصوری تازه در باره ایران دست یابند. تجربه توافق هسته ای دو طرف را به این باور رساند که می توانند با اکسیر مذاکره و تعامل بر مناقشات طولانی و دل آزار منطقه ای و فرامنطقه ای غالب آیند.
موفقیت در آزمون سخت و نفسگیر هسته ای از چنان تاثیری برخوردار بود که شش قدرت طرف مذاکره ایران بعد از امضای برجام در گشودن مسیر همکاری جدید با دولت روحانی در آن سوی خاورمیانه تردید نکردند. به این ترتیب در حالی که هنوز نزدیک به یک ماه تا زمان لغو رسمی تحریم ها و آغاز همکاری‌های اقتصادی میان ایران وغرب باقی مانده است در دو اجلاس مهم وین و گروه 20، نمایندگان اروپا و امریکا گزینه حضور ایران در پروسه حل بحران سوریه را روی میز قرار می دهند و جالب تر این است که در صف اول دعوت از ایران برای ائتلاف مبارزه با داعش کسی مثل اولاند قرار می گیرد که ظرف 5 سال بحران سوریه بیشترین تلاش را برای حذف ایران از این رویداد بکار بسته بود.
*استاد دانشگاه / ایران

منبع:پژواک ایران