مهاجرت و مهاجران در ايران
شیرین سمیعی

در دوراني ايران پذيراي مهاجران از هر تيره و طايفه اي مي بود و كمتر ايراني جلاي وطن مي كرد و به خارج از كشورش مهاجرت. بودند أرامنه اي كه نخست از تركيه و سپس به همراه روس ها و ساير اهالي ان ديار از ان كشور به اين كشور امده بودند. مهاجران نخست وارد شمال ايران مي شدند و مدتي در گيلان مي ماندند و سپس با زمان، بيشترين شان راهي پايتخت مي شدند.  

در طول زندگاني ام، بسياري از اين مهاجران را ديده و با آنها آشنا شده بودم. اخرين بار روزي در پاريس بود پس از مهاجرت اجباري خودم از ايران،  برای امضای اوراقی در ارتباط با درگذشت دوستي، با خواهرانش به همراه دو تن از آشنايان شان به محضری رفتیم. یکی از آقایان را که همکار دوست درگذشته ام بود، قبلا دیده بودم و مي شناختم ولی آن دیگری را برای نخستین بار می دیدم، روس اصیلی که در ایران زاده شده بود و فارسی حرف می زد، و سخنانش بسیار جالب! برایمان به تفصیل از لنین گفت و دانستیم هنگام اقامتش درپاریس، در محله ی پنجم اين شهر زندگی می کرد و با دوستانش در رستوران «کلوزری دو لیلا» شام و نهار می خورد، و هزینه زندگی او را هم یک بانک یهودی در امریکا می پرداخت. نام بانک را هم گفت که از یاد برده ام، و نامیست یهودی.

خودم از روس های مهاجر شنیده بودم و در نوشته ها هم خوانده، که یهودیان در آن کشور زندگی خوشی نداشتند و رابطه روس ها با آنان رابطه خوبی نبود. در دوران انقلاب حتی گروهی از آنان به انقلابیون پیوسته بودند و می پنداشتند در حکومت جدید چنین داستان هایی از میان برخواهد خاست، اما خیلی زود پی به اشتباه شان بردند.

شاید رئیس بانک در امریکا نیز چون می پنداشت در مرام کمونیسم تبعیض دینی و نژادی نباید مطرح باشد و در چنین حکومتی انسانها برابرند و برادر، به لنین ــ برای برپایی یک چنین بهشتی بر روی زمین ــ یاری می رساند! دیگر این که این رفیق ما می گفت: یکی از نقشه های لنین، آموزش و تربیت آدمهایی برای پیشبرد هدفهایش می بود که می بایست پس از آموزش، برای اجرای برنامه های او به روسیه بازگردند. هدفش آموزش دستکم صد نفر بود ولی بیش از هژده نفر را نتوانست تعلیم دهد و از این هژده نفر، هشت نفرشان به دنبال اجرای برنامه های لنین رفتند و ده نفر بقیه به خانواده های خود هشدار دادند هرچه زودتر جلای وطن کنند که زندگی در روسیه، با تغییراتی که در آن به وجود خواهد آمد قابل زیست نخواهد بود!

در سوئیس هم خانم دکتری از دوستان دانشگاهی دکتر غلامحسین مصدق را می دیدیم که مادرش روس بود و پس از انقلاب در كشورش، در سوئيس ازدواج كرده و  ماندگار شده بود. اين خانواده دوستان مهاجر داشتند و گاه

 انها را در ان خانه مي ديديم. در دوران تحصيل دكتر غلامحسين خان هرگاه  او براي تعطيلات به ايران باز مي گشت، چون سفرش با ترن بود و توقفي در مسكو داشت، مادر اين خانم همواره بسته اي توسط او براي خويشانش كه مقيم ان شهر بودند ارسال مي داشت، وغلامحسين هم هربار خودش به در خانه شان مي كوفت و بسته را تحويل شان مي داد. در ان دوران در ان كشور خوراك و پوشاك كمياب كه ناياب بود و بار اولي كه غلامحسين خان راه  مسكّن  ان خانواده را از دفتر هتل پرسيد، خودشان داوطلب رساندنش شدند، ولي او نپذيرفت و با انچه كه در ان شهر ميديد ترجيح مي داد خودش بسته را ببرد و به كسي اعتماد نمي كرد، و بستگان ان خانم هم ممنون او بودند و خبر رسيدش را به مادر دوست ما مي دادند، تا اين كه روزي اين داستان سبب دردسرشان شد و بخاطر ارتباط با خارج به انها طنين شدند و انها هم خواستند ديگر چيزي براي شان ارسال ندارند.

اين خانم دكتر شبی ما را به شام دعوت کرد و در ان شب با خانواده ای به نام تولستوی که از فرانسه آمده بودند، آشنا شدیم. فردای آن روز زنگ زدم که بدانم کیستند و چه رابطه اي با نويسنده دارند و دانستم از خویشان او هستند. میزبان برایم تعریف کرد: در زمان جنگ و اشغال فرانسه، شبی که فرانسویان یک سرباز آلمانی را در خیابانی کشته بودند، پسر این خانواده را هم ــ که اتفاقآ از آن خیابان می گذشت ــ گرفتند تا به جرم کشتن آن نظامی، به همراه نه فرانسوی بی گناه دیگر، تیرباران شود. این ده نفر در انتظار مرگ، در صف ایستاده بودند و افسر آلمانی کارت شناسایی شان را می گرفت، به او که رسید و نامش را دید، از نسبش پرسید و هنگامی که دانست خویش نویسنده است، کارت شناسایی اش را به او بازگرداند و او را از صف خارج کرد، و بی گناه دیگری در آن شب به جای وی کشته شد.      

در ميان مهاجراني هم كه از روسیه به ایران امده بودند، از هر تيره و طايفه اي يافت مي شد، از جمله تعدادی آموزگار فرانسویی بودند که در آن کشور در خانواده ها تدریس می کردند،  

هنگامی که شاگرد دبستان بودم، زن روس مهربان نازنینی خیاط من بود که او را هم یکی از دوستان مهاجر مادرم معرفی کرده بود كه به دادش رسد. «چوچ مانیا»خاله مانیا، با همسرش در اطاقی که يك خانواده مهاجر مسلمان در اختیارشان نهاده بود، می زیست. در آن دوران می دیدیم مهاجران در ايران از هر دین و مذهبی، در حد امکان به یکدیگر یاری می رساندند. صاحبخانه قناد بود و در خيابان نادري مغازه ی شیرینی فروشی داشت، و «خاله مانیا» در پختنش به او كمك می كرد و در کنارش خیاطی. درون اتاقش تصویر بزرگی هم از رضاشاه در لباس نظامی بر دیوار آویخته بود! این زن و شوهر مهاجر که پس از ورودشان به ایران یکبار شاه رادیده بودند، او را که پذیرای شان در این کشور شده بود، همچو بتی ستایش می کردند.

برگرفته از كتاب مسافر منتشر نشده جلد سوم

 

 

منبع:پژواک ایران


فهرست مطالب شیرین سمیعی در سایت پژواک ایران 

* مبارزه ایرانیان با حکومت آخوندی  [2023 Jan] 
*تنها در تبعید  [2022 Jul] 
*عیسی به کیش خود و موسی به کیش خود  [2022 May] 
*بوی جوی مولیان  [2022 Apr] 
*جنگ در اوکراین  [2022 Mar] 
*زندگي امروز در فرانسه   [2022 Feb] 
*اشک پریا  [2021 Dec] 
* امان از اين ياري رساني هاي بيگانگان!   [2021 Nov] 
* افغانستان امروز و ایران دیروز  [2021 Aug] 
*بد روزگاری ست  [2021 Jul] 
*روزگارِ تلخی‌ست  [2021 May] 
*مهاجرت و مهاجران در ايران   [2021 Apr] 
*مسلمان و نامسلمان، پاک و ناپاک ت  [2021 Apr] 
* بهار آزادی   [2021 Mar] 
* کورسوی امیدی در تاریکی   [2021 Mar] 
* آخر زمان  [2021 Feb] 
*ناصبوران  [2021 Jan] 
*شکست دیروز ایران از اعراب و تهاجم امروز ملایان به ایرانیان  [2020 Dec] 
*سوختگان در آتش به نام مذهب را از ياد نبريم!   [2020 Sep] 
* شیرین سمیعی من این کتابها را ننوشته ام، ندیده ام و نخوانده ام  [2020 Jul] 
*قومی متشکل از دراکولاهای خون آشام!  [2020 May] 
*دیوان حافظ نیازی به بازنویسی این حضرات ندارد  [2020 May] 
*ایران در مطبوعات فرانسه، برخورد فرانسه، با ایران و تاریخش سال‌هاست برای من مبهم باقی مانده است!   [2019 Aug] 
*شیرین سمیعی ‏ چطور فهمیده بودند که طرف یهودی ست!‏   [2019 Jul] 
*راز عشق   [2019 May] 
*مرگ محمد مصدق  [2019 Mar] 
*مصدق جای در دل ملت ایران دارد  [2019 Mar] 
* شیرین سمیعی چهره واقعی علم*  [2019 Feb] 
*از این بام به آن بام افتادن مرحوم انور خامه‌ای  [2018 Dec] 
* گمگشته در بیراهه ها  [2018 Nov] 
*ایران و یونان   [2018 Jul] 
*ایران و اسلام ‏ آخوند و موبد  [2018 Jun] 
* مصدق روانت شاد / ‏ یادی از گذشته ‏  [2018 May] 
*ماردوشان عباپوش  [2018 Apr] 
*ایران و استعمار سرخ و سیاه  [2018 Mar] 
*شیرین سمیعی سالروز درگذشت دکتر مصدق   [2018 Mar] 
*گفتن و بازگفتن و آگاه کردن  [2018 Feb] 
*عیادت پزشک از یک بیمار ‏  [2018 Jan] 
*روز تاریخی ۱۷ دی   [2018 Jan] 
*علمای شیعه  [2017 Dec] 
*من و رئیسم (بخش دوم)  [2017 Dec] 
*من و رئیسم (بخش اول)  [2017 Nov] 
*‏«به‎ ‎سوی تمدن بزرگ»‏ ‎  [2017 Oct] 
*یادی از آن روزگاران   [2017 Oct] 
*پس از کودتای ۲۸ مرداد  [2017 Sep] 
*۲۸ مرداد  [2017 Aug] 
*اقامت در خارج از کشور  [2017 Aug] 
*معجزه چادر خدیجه خانم  [2017 Jul] 
*شاه می‌دانست بازگشتی در راه نیست*  [2017 Jun] 
*چپ و راست در این مملکت بی معناست  [2017 Jun] 
*شیرین سمیعی ‏ نام کشور «پرس» و اسطوره «پرس» و «پرسه» ‏ داستانی از یک کتاب میتولوژی* [2017 May] 
*از ویدا چه شنیدم  [2017 Mar] 
*«یادها»ی ویدا و یادمانده‌های من از گذشته  [2017 Mar] 
*نقد و معرفی کتاب شاهرخ فیروز «زیر سایه ی البرز» ‏  [2017 Mar] 
* دیداری با زنده یاد مهرانگیز دولتشاهی، اولین سفیر زن در تاریخ ایران  [2017 Feb] 
*دنیای دیوانه ی دیوانه، ماجرای سفری به آمریکا که هنوز از ترامپ هم خبری نبود  [2017 Jan] 
*به یاد هما ناطق ‏ ‏(به مناسبت نخستین سالگرد درگذشت او)‏  [2016 Dec] 
*غروبِ شوکتِ «جناب اشرف» احمد قوام السلطنه (نقدی بر تاریخنگاری ایدئولوژیک)  [2016 Nov]