خشونت در خانه و خشونت های بیرون از خانه، سوءاستفاده جنسى از كودكان در كنار كار اجبارى، به يكى از اصلى‏ترين مشکلات کودکان تبديل شده است. خشونت برعلیه کودکان افزایش چشمگیری داشته و هم اکنون به یکی از نگرانی های جدی شهروندان تبدیل شده است . تعداد بسيار زيادى سوءاستفاده جنسى از كودكان صورت ‏مى‏گيرد كه پنهان می ماند و هيچ گزارش و اطلاعاتى از آن به پليس و رسانه ها ارائه نمى‏شود. دختران طبقات فقیر جامعه متاسفانه بيشتر از آن ‏كه احتمال مدرسه رفتن شان وجود داشته باشد احتمال دارد كه مورد سوءاستفاده جنسى و خشونت قرار گيرند.

کودکان درهرجامعه ای آسيب پذيرترين قشر را در مواجهه با خشونت تشکیل می دهند. عدم وجود شرايط مناسب فرهنگي، اجتماعي، بهداشتي و تربيتي براي گذار از مرحله حساس کودکی می تواند باعث پدیدار شدن آسیب های روحی، بزهکاری های اجتماعی و روی آوردن به اعتیاد در نوجوانی و برزگسالی شود. بطور كلي دوران کودکی دورانی حساس، پركشمكش و اغلب مرحله دشوار در زندگي فرد است چرا كه این دوران پیش از هر چيز مرحله ی رشد جسماني، رواني و شناختي کودک است.

کودکان، نوجوانان، زنان جوان و سالمند بیشتر در معرض خشونت و خطرات ناشی از خشونت قرار دارند. کودکان در روابط خشونت آمیز برزگسالان زندگی می کنند، رشد می کنند و با این تصور بزرگ می شوند که کتک خوردن و کتک زدن رفتاری طبیعی است. بسیار مواقعی که کودکان شاهد کتک کاری در بیرون خانه و درون خانواده هستند، ناظر بر خشونت بر علیه مادرانشان در یک محیط پر از استرس و فشار، ناهنجاری ها را تجربه می کنند. در عین حال اعتماد و احساس امنیت به برزگترها را از دست می دهند، درخواستی برای کمک و مساعدت از بزرگتر ندارند و آن ها را در جریان خشونت هایی که بر آنان اعمال می شود قرار نمی دهند و این می تواند آنها را در جریان های خشونت زا گرفتار سازد و زمان بیشتری در چرخه خشونت باقی بگذارد.

يكی از عوامل مهم اجتماعي برای جلوگیری از گرایش نوجوانان به بزهکاری و اعتیاد، مدرسه است. مدرسه مي تواند نقش تعیین کننده ای را درسازندگي شخصيت كودكان و نوجوانان داشته باشد. به ویژه هنگامي كه خانواده از هم پاشیده و ناتوان از نگهداری کودکان خود باشد و یا والدينی که در رابطه با تربیت و آموزش فرزندان با شكست مواجهه شده باشند، مسئولین مدارس وظایف شان سنگين تر می شود. آموزش مهارت های زندگی و بهداشت روانی کودکان به شکل های مختلف و برنامه های منسجم مدرسه تا حدودی می تواند از افزایش آسیب های اجتماعی بکاهد.

آموزش خشونت در مدارس

خشونت افسار گسیخته به مدارس هم کشیده شد و متاسفانه فاجعه ای را در یکی از دبستانهای استان خوزستان به وجود آورد. «علی» دانش آموز کلاس چهارم در کلاس مورد ضرب و شتم آموزگارخود قرار می گیرد و پس از تنبیه با کابل دچار فلج حركتى می شود.

"علی "پسر ۱۰ ساله كه در كلاس چهارم ابتدايى دبستانى در شهرستان لالى ـ استان خوزستان ـ تحصيل مى كرد، از سوى معلمش مورد تنبيه بدنى با کابل قرار گرفت. بعد هم به اجبار حدود ۲۰ دقيقه سرپا ايستاد. او هنگام بازگشت به خانه ناگهان نيمه جان روى زمين افتاد. دقايقى بعد هم پس از انتقال به بيمارستان تحت درمان قرار گرفت. سپس براى ادامه معالجات به بيمارستانى در تهران منتقل شد.

نتايج نخستين تحقيقات تيم پزشكى نشان مى دهد تنبيه بدنى علی از سوى معلمش در بروز مشكلات جسمانى او نقش داشته است. على ۱۰ ساله، پس از تنبيه انضباطى در مدرسه قدرت حركت خود را به طور كامل از دست می دهد. هم اكنون مداواى این كودك خشونت دیده همچنان ادامه دارد. با اين حال كارشناسان پزشكى قانونى و تيم پزشكى هنوز نتايج تحقيقات پزشكى را به دادگاه اعلام نكرده اند. (22 /2 / 87 ایران)

قاضى پرونده پس از دريافت نظريه پزشكى قانونى و كميسيون پزشكى در اين باره تصميم خواهد گرفت. قاضی همچنين با اشاره به پرونده يكى ديگر از معلمان در دادسراى عمومى تهران گفت: در اين پرونده دانش آموز دیگری بر اثر تنبيه معلمش از ناحيه چشم دچار جراحت شده است كه درمان هاى تخصصى او از سوى پزشكان ادامه دارد. پرونده اين حادثه تلخ هم با شكايت شاكى خصوصى در دادسرا تحت رسيدگى است. دانش آموز کلاس اول ابتدایی به خاطر شیطنت در کلاس مورد ضرب و شتم آموزگار قرار می گیرد و از ناحیه چشم مصدوم می شود. این معلم قبلا نیز سابقه تنبیه بدنی دانش آموزان را داشته و چندین بار نیز اولیای دانش آموزان درمورد رفتار خشونت آمیز آموزگار شکایت و اعتراض کرده و خواستار اخراج وی شده بودند اما به شکایت شان ترتیب اثر داده نشده بود.

"علی"هم اكنون تحت درمان است. اگر بهبودی به همين صورت پيش برود نيازى به عمل جراحى نخواهد بود چرا كه علی دچار فلج حركتى شده و بايد به مرور وضعيت طبيعى و جسمانى خود را به دست آورد. از سوى ديگر همزمان با انتشار اين خبر در روزنامه ايران تعداد زيادى از مردم در تماس هاى تلفنى از وقوع اين حادثه تلخ بشدت ابراز تأسف كردند. آنها در عين حال از مسئولان آموزش و پرورش خواستند به اين موضوع به طور دقيق رسيدگى كنند. يكى از خوانندگان در حالى كه بشدت نگران بود، اظهار داشت: از مسئولان آموزش و پرورش مى خواهيم به اين مسائل توجه جدى داشته باشند و با متخلفان نيز برخورد قانونى كنند تا خيال والدين از بابت حضور فرزندانشان در مدرسه و محيط آموزشى آسوده باشد.

"احمد حيدرى" مشاور اجرايى وزير آموزش و پرورش نيز در حالى كه از آخرين نظريات تيم پزشكى على اظهار بى اطلاعى مى كرد، گفت: پزشكان در نخستين بررسى ها گفته اند على بر اثر نوعى ويروس دچار فلج حركتى شده است. بنابراين احتمال مصدوميت او بر اثر تنبيه بدنى از سوى معلمش بسيار ضعيف به نظر مى رسد. وى افزود: تاكنون درباره آخرين وضعيت على اطلاع دقيقى در دست نيست. با اين حال قرار است كميسيون پزشكى پس از بررسى هاى لازم نظر نهايى خود را در اين باره اعلام كند.

رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس ضمن ابراز تأسف از وقوع اين حادثه اظهار داشت: در خصوص تنبيه بدنى «على كوچولو» از آموزش و پرورش توضيح خواسته ايم تا به طور كامل درباره نحوه وقوع اين حادثه و علت آن به مجلس گزارشى ارائه دهند. به اعتقاد من چنين معلمى صلاحيت تدريس ندارد. علاوه بر اين، وقوع اين حادثه بايد از ابعاد مختلف مورد پيگيرى قرار گيرد، مراجع قضايى نيز بايد اين موضوع و موارد مشابه را با جديت رسيدگى كنند و نتايج را نيز به افكار عمومى اطلاع دهند. به نظر مى رسد در اين باره بايد از مدير و مسئولان مدرسه نيز توضيح خواست، چرا كه مدير مدرسه علاوه بر نظارت بر رفت و آمد معلمان و دانش آموزان بايد حركت هاى پرخاشگرانه احتمالى برخى معلمان را نيز به دقت تحت نظر بگيرد تا چنين حوادث تلخى رخ ندهد. معلم على با شكايت خانواده پسر دانش آموز از سوى بازپرس پرونده مدتى در بازداشت بود. تا اين كه با قرار وثيقه، تا زمان اعلام نظر نهايى كارشناسان پزشكى قانونى آزاد شد. در مورد خشونت دوم صدمه چشمی دانش آموز گزارشی از وضعیت وی ارائه نشده است.

و انسان این انسان هایی که در نقش مربی و معلم هستند این گونه خشونت ها را از کجا آموختند؟ به قرون وسطا برویم و یا خاطره مکتب خانه ها و چوب الف را تداعی گر باشیم.

آموزش خشونت در خانواده

مرد معتاد بدن پسر سه ساله اش را كه نمى توانست با زبان شيرين كودكانه شعر بخواند و اعداد را بشمارد با آتش فندك سوزاند. بازپرس پرونده نيز با شكايت مادر كودك شكنجه شده، مرد را با قرار قانونى بازداشت كرد. كارشناسان پزشكى قانونى پس از معاينات و بررسى، سلامت روحى ـ روانى مرد كودك آزار را تأييد كردند.

زينب در حالى كه پسر خردسالش را در آغوش داشت به كلانترى ۱۳۱ شهررى رفت. او با نشان دادن دست و پاها و شكم و پهلوى كبود و زخمى «ابوالفضل كوچولو» با تسليم شكايتى به مأموران گفت: همسر ۲۷ ساله ام «مهدى» به دليل اعتياد شديد به مواد مخدر - كراك- تعادل روحى و روانى ندارد. به همين خاطر تنها پسرمان را شكنجه كرده است. او به خاطر اين كه ابوالفضل نمى تواند براى پدرش شعر بخواند و اعداد را با زبان كودكانه اش درست بشمارد با انبردست و آتش فندك بارها وى را تنبيه كرده است. هر بار نيز با التماس و خواهش از شوهرم خواستم از ضرب و شتم و آزار فرزندمان دست بردارد اما او مرا داخل حمام زندانى مى كرد. با اين حال از همانجا هم با گريه و التماس از شوهرم مى خواستم بچه را نزند اما او توجهى نمى كرد. صداى ناله فرزند خردسالم را مى شنيدم كه با گريه به پدرش مى گفت: «باباجون منو ببخش. باباجون تو را خدا منو نزن». اما شوهر بى رحمم بدون توجه به التماس هاى من و پسر كوچولوى مان با انبردست پوست پا و دستش را مى كشيد و با خودكار كه لابلاى انگشتان كوچك و ظريف دستش گذاشته بود، دست پسرمان را مى فشرد. امروز صبح هم وقتى ابوالفضل از سوى پدرش بشدت تنبيه و نيمه جان شده بود در حالى كه نمى دانستم چه كار كنم او را برداشته و به كلانترى آمدم. (31 / 2 / 87 ایران)

«مهدى» خشونت را ازاعتیاد و سرخوردگی می داند

مهدی براى بازجويى به شعبه پنجم دادسراى شهرستان رى انتقال يافته بود در حالى كه منكر اتهاماتش بود به بازپرس پرونده گفت: من كارى نكرده ام. فقط عصبانى بودم و دو، سه سيلى آرام به صورت پسرم زدم. بعد هم از خانه بيرون رفتم و نمى دانم چه كسى او را به اين روز درآورده است. وى كه ابتدا منكر آزار و شكنجه فرزند و همسرش بود ناگهان لب به سخن گشود و گفت: اميدوارم ماجراى زندگى نكبت بارم درس عبرتى براى جوان ها و آنهايى باشد كه سراغ مواد مخدر مى روند. وى گفت: ابتدا زندگى خوبى داشتيم. من از راه خياطى مخارج زندگى ام را تأمين مى كردم و همسرم را نيز خيلى دوست داشتم. اما پس از گرفتار شدن در دام اعتياد همه چيزم را از دست دادم و راهى خيابان ها شدم. بعد هم راهى مركز ترك اعتياد شدم تا يك سال نتوانستم همسرم را ببينم. وقتى به طور كامل اعتيادم را ترك كردم از همسرم خواستم تا به خانه برگردد. او هم قبول كرد. حدود شش ماه وضعيت زندگى ما خوب بود. اما در سال جديد بيكارى و مشكلات مالى بشدت به اعصابم فشار آورده بود. از سويى ديگر به دليل اين كه پسرم به همسرم و خانواده اش بسيار وابسته بود حاضر نبود، براى من شعر بخواند يا با من بازى كند. بنابراين عصبانى شدم و چند ضربه به بدنش زدم و از خانه بيرون رفتم. وى در ادامه اظهار داشت: ديگر علاقه اى به زندگى ندارم و به محض اين كه پايم به زندان برسد، ديگر كسى مرا نخواهد ديد. او علت ضرب و شتم فرزندش را اعتياد و سرخوردگى در زندگى اش اعلام كرده است.

گفت و گو با مادر ابوالفضل

زينب در حالى كه فرزندش را در آغوش گرفته بود: ۶ سال پیش به عقد مهدی در آمدم. در آن زمان خانواده شوهرم به من گفته بودند پسرشان به تازگى از سربازى برگشته و قصد دارند برايش يك توليدى راه اندازى كنند. اما بعد از ازدواجمان متوجه شدم تمام وعده و وعيدهايشان واهى است. با اين حال من با «مهدى» زندگى كردم. اما او هميشه كتكم مى زد. چندين بار هم از او شكايت كردم. اما هر بار در دادگاه گريه و زارى مى كرد به همين خاطر دلم به رحم مى آمد و دوباره به خانه بر مى گشتم تا اين كه دو سال قبل به حالت قهر به خانه پدرم رفتم و گفتم بايد اعتيادش را ترك كند. مهدى هم به مركز ترك اعتياد رفت و بعد از مدتى با خواهش و التماس از من خواست تا به خانه برگردم. ۶ ماهى زندگى نسبتاً خوبى داشتيم كه متأسفانه او دوباره سراغ مواد رفت. مهدی از حدود ۹ سال قبل گرفتار اعتياد شده و اين اواخر نيز به مصرف كراك و حشيش روى آورده است.

اعمال خشونت فاکتوری تعیین کننده در گسترش ناهنجاری ها به شمار می رود ایجاد یک فضای بدون خشونت شرط اساسی برای سلامت جسمی و روحی کودکان است اما نه تنها اعمال خشونت در خانه بلکه خشونت های بیرون از خانه نیز سلامت روان و آینده کودکان را به مخاطره می اندازد .

خشونت روانی در خانواده

زن جواني با پودر نظافت، نوزاد چهار ماهه خود را به قتل رساند. "محمدی" رئيس پليس آگاهي استان فارس درباره جزييات اين حادثه گفت؛ مردي با مراجعه به کلانتري 19 بوستان شيراز از کشته شدن دختر چهارماهه اش خبر داد. ماموران پليس نيز پس از آگاهي از وقوع اين قتل با حضور در محل حادثه، ضمن مشاهده جسد نوزاد چهارماهه، يک بسته پودر نظافت را نيز در نزديکي محل حادثه کشف کردند و در تحقيقات خود متوجه شدند مادر 24 ساله اين نوزاد به نام «سهيلا» با خوراندن پودر نظافت، دختر خود را به قتل رسانده است. سرهنگ محمدي ادامه داد؛ سهيلا که پس از کشتن فرزندش دچار تشديد حالات رواني نيز شده بود توسط ماموران پليس دستگير شد و در بازجويي هاي اوليه خود ادعا کرد قصد داشته پس از کشتن فرزندش دست به خودکشي بزند. ( 4 / 3 / اعتماد )

در بررسي هاي بيشتر و بازجويي از شوهر اين زن مشخص شد که زن جوان قبل از اين حادثه به دليل مشکلات روحي و رواني در بيمارستان ابن سينا شيراز بستري بوده اما به درخواست شوهرش از بيمارستان مرخص شده و به خانه بازگشته بود. در روز حادثه شوهر به همراه پسر پنج ساله اش به بيرون از خانه رفته بود و زن بيمار با نوزاد چهارماهه اش تنها بود. این زن در حال حاضر به دليل مشکلات روحي و رواني در يکي از بيمارستان هاي شيراز بستري است.

چه بلایی بر سر کودکان می آید

پیکر بی جان "امیر حسین" پسربچه سه ساله اى از يك جشن عروسى، به يكى از بيمارستان هاى تهران منتقل كردند. پزشكان پس از معاينه دقيق، مرگ پسربچه را كه صورتش نيز كبود بود تأييد و علت مرگ را خوردن مواد مخدر اعلام كردند. پس از انجام آزمايش هاى تخصصى، مادر امیر حسین احضار و به بازپرس پرونده گفت: اهل شهرستان يزد هستيم. چند روز قبل براى شركت در مراسم ازدواج يكى از بستگانمان به تهران آمديم. عصر پنجشنبه همراه دو فرزند خردسالم به آرايشگاه رفتم. اميرحسين و پسرخاله چهار ساله اش در كوچه بازى مى كردند. ساعتى بعد، هنگام بازگشت به خانه، اميرحسين داخل ماشين دچار حالت تهوع شد. بعد هم گفت خوابش مى آيد. او را در آغوش گرفتم بسرعت خوابش برد. وقتى به تالار عروسى رسيديم امير حسين هنوز خواب بود اما وقتى مى خواستم او را روى صندلى بخوابانم متوجه شدم صورتش کبود شده و تكان نمى خورد. پدر اميرحسين نيز اظهار داشت: آن روز از صبح در خانه نبودم و اميرحسين با مادرش بود. بازپرس پس از شنيدن اظهارات پدر و مادر امیر حسین را تا زمان كشف حقيقت بازداشت كرد. (1 / 2 / 87 ایران )

آزار جنسي کودکان

خانواده‌اي با مراجعه به مسئولان دادسراي امور جنايي تهران مدعي شدند دختر 9 ساله‌‌شان مورد تجاوز جنسي قرار گرفته است اين خانواده می گوید : زماني كه دختربچه‌‌شان از مدرسه به سمت خانه در حركت بوده است جوان موتور سيكلت سواري وي را ربوده و در پاركينگ خانه خودشان اين دختربچه را مورد آزار و اذيت جنسي قراردادند. در بررسي از هویت این دو جوان موتور سوار 22 و 23 ساله در اداره آگاهي، مشخص شد دو جوان مزبور در يكي از شعبات بازپرسي به اتهام ارتكاب جرمي مشابه در بازداشت به سر مي‌برند. ( 14 / 3 / خبرگزاری فارس)

هشدار پليس آگاهى به خانواده ها: دزدان در كمين كودكان

پليس آگاهى با اعلام هشدار جدى از خانواده ها خواست، فرزندان خود را با زيورآلات و اشياى قيمتى بيرون از خانه نفرستند. رئيس اداره اجتماعى پليس آگاهى كشور در اين باره گفت: همزمان با فرا رسيدن فصل گرما و تعطيلى مدارس، كودكان براى تفريح و بازى راهى پارك ها و مراكز بازى و تفريح مى شوند. بنابراين همراه داشتن اشياى با ارزش و قيمتى از جمله طلاجات، آنان را همواره مورد تهديد و حمله دزدان قرار مى دهد. وى از پدران و مادران خواست تا از فرزندانشان مراقبت كنند و آنها را به تنهايى براى گذراندن اوقات فراغت به كوچه و خيابان يا اماكن عمومى نفرستند. رئيس اداره اجتماعى پليس آگاهى كشور درباره رفت و آمد كودكان به مراكز آموزشى و تفريحى نيز گفت: به والدين توصيه مى شود براى تردد فرزندان شان به مدرسه از سرويس هاى معتبر و وسايل نقليه عمومى استفاده كنند. ضمناً به فرزندان خردسال خود نيز آموزش دهند از هم صحبتى و همراهى با افراد غريبه يا سوار شدن به خودروى افراد ناشناس به شدت خوددارى نمايند. ( 2 / 2 / 87 ایران )

سرنوشت کودکان اعدام زیر هیجده سال

سال هاست که شیرین عبادی و دیگر همکاران وی در انجمن حمایت از حقوق کودکان و کانون مدافعان حقوق بشر در اعتراض به حکم اعدام کودکان زیر هیجده سال تلاش های بسیاری کرده اند در قانون مجازات ایران، سن مسئولیت کیفری برای پسران ۱۵ سال قمری و برای دختران 9 سال تمام قید شده است . مدافعان حقوق بشر در ایران نیز پی گیرانه سعی در لغو قانونی را داشتند که اعدام خردسالان را موجه می دانست . با قبول وکالت کودکانی که در معرض اعدام بودند همواره کوشیده اند که اعتراضات خودرابه گوش مقامات دولتی و بین المللی برسانند.

اما متاسفانه این قانون همچنان اجرا می شود. در سال گذشته ایران بیشترین اعدام زیر هیجده سال را به نسبت کشورهای دیگر داشته است. دادگاه هایی که حکم اعدام را صادرمی کنند نه تنها مرتکب خلاف قانونی نمی شوند بلکه قانون جمهوری اسلامی را رعایت کرده اند و حتی رئیس قوه قضائیه هم اجازه جلوگیری اجرای قانون را ندارد و تنها راه حل موجود ، اصلاح قوانین کیفری است به نحوی که صراحتا صدور حکم اعدام برای افراد کمتر از هیجده سال ممنوع گردد. ( سایت مدرسه فمینیستی، گفتگو با شیرین عبادی 9/ 3 / 87 ) شیرین عبادی: «از سال ها قبل قوه قضاییه اعلام کرده که قانون جدیدی برای مجازات اطفال خطاکار در دست تهیه و تدوین است اما این قانون سالها به درازا کشید تا اینکه 4 سال قبل اعلام کردند که این قانون نهایی شده و آنرا به مجلس شورای اسلامی فرستادند و باعث تعجب است که قانونی با این اهمیت تا کنون به تصویب نهایی نرسیده است و اما و اگرهایی برای آن منظور کرده اند که معلوم نیست قانون تصمیم گیرنده است یا افراد!»

خشونت گسترده بر علیه کودکان در تمام زمینه ها

مدت هاست انجمن حمایت از حقوق کودکان و دیگر تشکل های حامی حقوق کودک و نیز فعالان جنبش زنان، خشونت گسترده برعلیه کودکان و وضعیت وخیم این شهروندان کوچک را به مسئولین گوشزد می کنند و با توان ضعیف خود در جهت کاهش خشونت که ناشی از نابرابری است می کوشند. هنوز هزاران نفر از کودکان سرزمین ما به دور از بهره مندی از امکان آموزش و تحصیل، با کار در خیابان ها مورد بی اعتنایی و تحقیر همشهریان خود و یا در کارگاه های زیرزمینی پنهانی توسط کارفرمایان مورد استثمار و بهره کشی قرارمی گیرند. در حالی که قوانین ما کار کودکان را منع کرده است و مراکز بین المللی شعار «تحصیل برای کودکان، کار اصلی است» را در دستور کار خود قرار داده اند، اما گویی این قوانین برای کودکان ایران مصداق ندارد. سایه عدالت اجتماعی و برابری در این جامعه رنگ باخته است. متاسفانه گاهی متولیان بین المللی دفاع از حقوق کودکان نیز از «بهبود وضعیت حقوق کودکان در ایران سخن می گویند» در حالی که خشونت پرشتاب قدم به قدم و هر لحظه در کمین کودکان است.

منبع:مدرسه فمينيستی