چه بلایی بر سر بویینگ ۷۳۷ ارمنی حین عبور بر فراز ایران آمده است؟
بابک تقوایی

روز یکشنبه ۲۱ فوریه ۲۰۲۱ برابر با سوم اسفند ۱۳۹۹، یک فروند هواپیمای مسافربری باریک‌پیکر بویینگ ۳۳-۷۳۷آر شرکت هواپیمایی فلای ارمنیا ایرویز به علامت ثبت ارمنی EK-FAA در حال پرواز از فرودگاه تالین، پایتخت استونی به مقصدی در امارات متحده عربی، به علت آنچه نقص فنی اعلام شد، در فرودگاه مهرآباد تهران فرود اضطراری داشت.

بعدازظهر همان روز، مقامات اداره هواپیمایی غیرنظامی امارات متحده عربی با همتایان ارمنی خود تماس گرفتند تا از علت نامشخص به مقصد نرسیدن هواپیمای بویینگ ۷۳۷ حدودا ۲۴ ساله مطلع شوند. مقامات ارمنی که از مسئله فرود اضطراری هواپیمای ارمنی در تهران خبر نداشتند، ضمن تماس با مقامات شرکت هواپیمایی فلای ارمنیا ایرویز، دلیل فرود هواپیما در تهران را جویا شدند. پیش‌تر، برخی از رسانه‌های ارمنی از احتمال ربایش این هواپیما خبر داده بودند که مقامات اداره هواپیمایی غیرنظامی ارمنستان این مسئله را رد کردند.

بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، این هواپیمای به رنگ کاملا سفید، پس از فرود در تهران به آشیانه تعمیرات هواپیماهای ترابری سی-۱۳۰ در این مرکز منتقل شد تا نخستین اقدامات فنی پس از ورود روی آن انجام شود. یک منبع آگاه در سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح ایران، به نگارنده اعلام کرد که این هواپیما به احتمال زیاد برای استفاده شرکت هواپیمایی کاسپین که در حال حاضر پنج فروند از این نوع هواپیما در مدل‌های بوئینگ ۴-۷۳۷ اِچ۶ (سه فروند) ۲۹ ساله و بویینگ ۵۲۴-۷۳۷ (دو فروند) ۲۳ ساله در اختیار دارد، به ایران منتقل شده است. هواپیمایی که بر اساس ادعای این منبع، حدود هشت ماه پیش برای کاسپین سفارش داده شده بود. شرکت هواپیمایی کاسپین علاوه بر بویینگ ۷۳۷، تعداد یک فروند هواپیمای مسافربری باریک‌پیکر ام‌دی۸۲ و چهار فروند ام‌دی۸۳ نیز در اختیار دارد.

شرکت‌های هواپیمایی در ایران، سال‌ها است که برای دور زدن تحریم‌های ایالات‌متحده علیه صنعت هوایی غیرنظامی، به مدد شرکت‌های واسطه و صوری در کشورهای ارمنستان، قزاقستان، اوکراین، ازبکستان و تاجیکستان، به وارد کردن هواپیماهای مسافربری مشغول بوده‌اند. پیش از ورود این بوئینگ ۳۳-۷۳۷آر به ایران، آخری باری که هواپیماهای مسافربری از طریق ارمنستان برای یک شرکت ایرانی خریداری شدند، در تابستان سال ۱۳۹۷ و برای شرکت هواپیمایی ماهان بود که در جریان آن، دو فروند هواپیمای پهن‌پیکر ایرباس آ۳۱۰-۳۲۵ به واسطه یک شرکت هواپیمایی ارمنی دیگر به اسم ارمنستان ایرویز (Armenia Airways) تهیه شدند. هواپیماهایی که پس از ماه‌ها تلاش، سرانجام در روز سوم بهمن ۱۳۹۸ به همراه یک ایرباس آ۳۱۰ قزاقستانی در فرودگاه مهرآباد تهران به زمین نشستند و سرانجام نیز ماهان آنها را به شرکت هواپیمایی ایران‌ایرتور اجاره داد.

ارمنستان، حیات خلوت شرکت‌های ایرانی برای دور زدن تحریم‌های صنعت هوایی

پیش‌تر، شرکت هواپیمایی ماهان، تنها واردکننده هواپیماهای مسافربری از طریق شرکت‌های صوری‌ خود و یا وابسته به آن در ارمنستان بود. نزدیک به ۱۵ سال است که شرکت هواپیمایی ماهان با تاسیس شرکت‌های هواپیمایی صوری در ارمنستان، تحریم‌ها را دور زده است؛ از بلو ایرویز (Blue Airways) و وِرتیر ایرلاینز (Vertir Airlines) تا ارمنستان ایرویز که از سال ۲۰۱۸ وظیفه نقش دور زدن تحریم‌ها بر عهده داشت و خریداری و ورود دو فروند هواپیمای پهن‌پیکر ایرباس آ۳۱۰-۳۲۵ از طریق شرکت هواپیمایی ارمنستان ایرویز در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، آخرین نمونه‌های موفقیت‌آمیز خرید هواپیما از طریق ارمنستان بودند. به‌جز شرکت ارمنستان ایرویز که از سال ۲۰۱۸ وظیفه دور زدن تحریم‌ها را برای شرکت ماهان بر عهده دارد، وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده، تمامی شرکت‌های دیگر را تحریم کرده است.

حالا به نظر می‌رسد که علاوه بر ماهان، پای یک شرکت دیگر هم در میان است؛ شرکتی که برخلاف هواپیمایی ماهان، در خریداری و وارد کردن بویینگ ۷۳۷ ساخت ایالات‌متحده از ارمنستان موفق بوده است. هرچند این شرکت در مخفی نگه‌داشتن خبر دور زدن تحریم‌ها و خرید این هواپیمای بویینگ ۷۳۷، با توجه به تعداد کم هواپیماهای غیرنظامی در ارمنستان، چندان موفق عمل نکرده است و چندین خبرگزاری ارمنستان و ده‌ها تن از خبرنگاران و مقامات دولتی، درباره ورود این هواپیما به ایران اظهارنظر کرده‌اند؛ امری که می‌تواند به شکست عملیات انتقال آن به ایران منتهی و سبب شود تا شرکت ایرانی خریدار این هواپیما نتواند بویینگ ۷۳۷ دیگر شرکت فلای ارمنیا ایرویز با شماره ثبت ارمنی EK-FAB با ۳۳ سال سن را به ایران وارد کند. حتی ممکن است ناچار شود هواپیمای EK-FAA را نیز پس از تعمیری نمایشی به ارمنستان بازگرداند.

شرکت هواپیمایی ماهان پیش‌تر و در سال ۱۳۹۷ نیز پس از خرید و وارد کردن دو فروند ایرباس آ۳۱۰-۳۲۵ از طریق ارمنستان ایرویز، با فشار دولت ارمنستان و در پی آن دولت ایالات‌متحده بر این ایرلاین مواجه شد و به ناچار برای حفظ ظاهر هم که شده، هر دو فروند هواپیما را به ارمنستان عودت داد. این شرکت پس از چند ماه، بار دیگر هر دو هواپیما را به ایران وارد کرد. یک فروند به‌طور مستقیم از ایروان به تهران منتقل شد و یک فروند دیگر از طریق انتقال به تاجیکستان و فروش صوری به شرکت تاجیکستانی آسیااسکای لاینز (Asia Sky Lines) در تاریخ سوم بهمن ۱۳۹۸ به ایران آمد و پس از مدتی، شرکت هواپیمایی ماهان آن را به ایران‌ایرتور اجاره داد.

فرود اضطراری صوری، راهکاری برای حفظ شرکت‌های واردکننده هواپیما

یکی از راهکارهای قدیمی شرکت‌های هواپیمایی ایرانی برای دور زدن تحریم‌ها و جلوگیری از تحریم شرکت‌های صوری خریداری کننده هواپیماهای مسافربری برای آن‌ها، به پرواز درآوردن هواپیماهای خریداری شده برفراز ایران و بر زمین نشاندن آن‌ها در اقصی نقاط کشور از طریق اعلام وضعیت اضطراری «صوری» است. در سال ۱۳۹۸، شرکت هواپیمایی ماهان تعداد سه فروند هواپیمای جت منطقه‌ای آرجِی۸۵ را از طریق شرکت صوری تِز جِت (TezJet) در قرقیزستان خریداری کرد. از میان این سه فروند هواپیما، یکی با علامت ثبت EX-27009 کابین تشریفاتی داشت و پیش‌تر با علامت ثبت UK-80001 در شرکت هواپیمایی ازبکستان ایرویز مورد استفاده اسلام کریموف، نخستین رئیس‌جمهور ازبکستان، بود. این سه هواپیما در تاریخ چهارم بهمن ۱۳۹۸ با اعلام وضعیت‌های اضطراری صوری در فرودگاه‌های سبزوار، مشهد و خمینی تهران فرود آمدند.

قبل از آن و در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۴ نیز شرکت هواپیمایی ماهان از این راهکار برای وارد کردن هشت فروند از ۱۱ فروند هواپیمای پهن‌پیکر و دوربرد ایرباس آ۳۴۰ مسافربری خود به ایران استفاده کرد. این هواپیماها شامل یک فروند ایرباس ۳۴۰-۳۱۳ ایکس و هفت فروند ایرباس آ۳۴۰-۶۴۲ بودند که از طریق شرکت صوری الناصر، متعلق به شرکت هواپیمایی ماهان در عراق، خریداری شده بودند و در حال پرواز از بغداد به قزاقستان، به‌طور دست‌جمعی بر فراز ایران وضعیت اضطراری اعلام کردند و در فرودگاه‌های مهرآباد و خمینی تهران به زمین نشستند و این‌گونه به ایران منتقل شدند.

دو سال پیش‌تر از آن در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۲، شرکت هواپیمایی قشم‌ایر متعلق به بابک زنجانی، پنج فروند هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر ایرباس آ ۳۰۰ بی۴-۶۰۵آر را در حین پرواز بر فراز آسمان ایران از فرودگاه بریسپیل در شهر کی‌یف اکراین به فرودگاهی در شهر دوشنبه، از طریق اعلام وضعیت اضطراری صوری بر فراز شهر تهران و فرود در فرودگاه خمینی به ایران منتقل کرد.

با این حساب به نظر می‌رسد که شرکت واردکننده هواپیمای بویینگ ۷۳۷ موردنظر نیز از همین راهکار رایج، یعنی اعلام وضعیت اضطراری جعلی، برای توجیه فرود این هواپیما در تهران استفاده کرده باشد.

منبع:ایندیپندنت فارسی


فهرست مطالب بابک تقوایی در سایت پژواک ایران 

*درباره تلاش جمهوری اسلامی جهت ممانعت از پیوستن ارتش به قیام سراسری چه میدانیم؟  [2022 Oct] 
*انهدام تونل‌هایی که سپاه برای مرکز تحقیقات دفاعی سوریه ساخته بود  [2022 May] 
*دستگیری اعضای سپاه توسط نیروی دلتا ارتش آمریکا در عراق  [2022 Apr] 
*رژه نیروی هوایی ارتش تنها با پنج فروند جنگنده!  [2022 Apr] 
*چرا خلبانان جنگنده‌ای که در تبریز سقوط کرد بیرون نپریدند؟  [2022 Feb] 
*تلاش ترکیه برای بهبود روابط با اسرائیل از راه نمایش دشمنی با رژیم جمهوری اسلامی ایران   [2022 Feb] 
*چرا و چگونه پهپادهای آمریکایی قاسم سلیمانی را شکار کردند؟   [2022 Jan] 
*آیا نیروی هوایی ارتش ایران صاحب جنگنده های فوق پیشرفته سوخو-۳۵ مصری خواهد شد؟  [2021 Dec] 
*تضعیف سه‌برابری توان رزمی ارتش ایران در نتیجه چپاول بودجه توسط سپاه  [2021 Dec] 
*چرا خمینی و خلخالی از شهریار شفیق وحشت داشتند و دستور ترور او را صادر کردند؟  [2021 Dec] 
* بسته‌های برنج ایرانی یا محموله سلاح، اسرائیل چه چیزی را در لاذقیه منهدم کرد؟  [2021 Dec] 
*اشباح ۵۳ساله نیروی هوایی ارتش در رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۰  [2021 Dec] 
*تازه‌ترین نمونه استفاده جمهوری اسلامی از اخبار جعلی برای بی‌اعتبار کردن منتقدان  [2021 Nov] 
*خرید مخفیانهٔ هواپیماهای تشریفاتی توسط شرکت وابسته به خامنه‌ای  [2021 Aug] 
*چگونه سپاه پاسداران در پوشش حمل مسافر هواپیماهای ترابری‌اش را افزایش می‌دهد؟   [2021 Aug] 
*چرا خبر بمبگذاری در پارک ملت تهران جهت انهدام یک ساختمان دولتی ساختگی بود؟  [2021 Jul] 
*نیروی هوایی ارتش؛ یاری‌رسان قربانیان بی‌آبی یا سرکوبگر آنها؟  [2021 Jul] 
*سپاه بار دیگر به یک هدف اشتباه حمله کرد   [2021 Jul] 
*فرماندهان معتمد خامنه‌ای چگونه نیروی دریایی ارتش را به ورطه نابودی کشانده‌اند؟  [2021 Jun] 
*صندلی‌های پران غیر استاندارد جان دو خلبان دیگر نیروی هوایی ارتش را گرفت   [2021 Jun] 
*بمب‌هایی که بنا بود تاسیسات اتمی ایران را هدف قرار دهند، تونل‌های حماس را منهدم می‌کنند!  [2021 May] 
*دلیل قدرت‌نمایی نیروی دریایی سپاه و ارتش برای نیروی دریایی آمریکا   [2021 May] 
*آندره میلن، نظریه پرداز توطئه کیست و ادعای او در رابطه با پرواز 752 اوکراینی چقدر صحیح است؟  [2021 Apr] 
*چه بلایی بر سر بویینگ ۷۳۷ ارمنی حین عبور بر فراز ایران آمده است؟   [2021 Feb] 
*چگونه جمهوری اسلامی بال‌های «هما» را شکست؟   [2021 Feb] 
*حمله راکتی «شبه‌نظامیان وابسته به سپاه قدس» به محل استقرار نیروهای آمریکایی  [2021 Feb] 
*چگونه میراث شاه در جنگ با عراق از آسمان ایران محافظت کرد   [2021 Feb] 
*چگونه سپاه اف-۱۴ نیروی هوایی ارتش را به اشتباه ساقط کرد   [2021 Jan] 
*حمله به تاسیسات ساخت راکت سپاه و کتائب حزب‌الله در جرف الصخر   [2021 Jan] 
* محافظان گمنام وطن و مدافعان پرآوازۀ حرم   [2020 Oct] 
*آذربایجان و تهدید منافع ملی ایران در دریای خزر ایران و آذربایجان در سال‌های گذشته دست‌کم یک‌بار تا آستانه درگیری نظامی پیش رفته‌اند [2020 Oct] 
*آیا پهپادهای سپاه می‌توانند ناوگان دریایی آمریکا را تهدید کنند؟  [2020 Sep] 
*عملکرد فرماندهان سپاه در جنگ؛ بی‌تجربه و ناتوان اما پرادعا   [2020 Sep] 
*انتقام و کمان-۹۹، پاسخی غافلگیرکننده به دیکتاتور بغداد  چگونه نیروی هوایی ارتش معادلات صدام را به هم زد [2020 Sep] 
*ادعای دروغ مدیران دفاعی جمهوری اسلامی با اعتراض شرکت نظامی روسی روبه‌رو شد  [2020 Sep] 
*تخریب نمادهای عقاب در پایگاه‌های نیروی هوایی ارتش فصل جدیدی از مبارزه جمهوری اسلامی با تاریخ ارتش ملی ایران آغاز شده است [2020 Aug] 
*سبقت کشورها برای کمک‌رسانی به لبنان؛ سهم ایران چقدر است؟ ایران در روزهای گذشته چهار محموله بزرگ به بیروت ارسال کرده است [2020 Aug] 
*جزئیات جدید از حمله اسرائیل به انبار تسلیحات سپاه قدس در فرودگاه دمشق   [2020 Jul] 
*پشت پرده پنهان‌کاری جمهوری اسلامی در باره انفجار نطنز «عامل حمله پهپادهای ناشناس بودند» [2020 Jul] 
*انفجار در قلبِ صنایع موشکی ایران در خجیر   [2020 Jun] 
*نقش‌آفرینی پایگاه شکاری نوژه همدان در جنگ لیبی   [2020 Jun] 
*رازهای ناگفته از سانحه شناور کنارک، فاجعه‌ای در خفا   [2020 May] 
*هواپیماهای تشریفاتی ماهان در خدمت فرماندهان سپاه قدس   [2020 Apr] 
*جنگنده‌های آمریکایی که در حمله احتمالی به سپاه شرکت می‌کنند   [2020 Apr] 
*هدایای چندین میلیون دلاری ماهان به صنعت هوایی ونزوئلا و سوریه   [2020 Mar] 
*هما در آستانه صعود یا در حال سقوط؟  [2016 Oct]