منشأ دجّال (معاند مهدی موعود) و خر غول آسای او
جواد مفرد کهلان
در اساطیر مصری و یونانی سِت - تایفون، غول- اژدهای صد سر که سمبلش الاغ و بلندترین موجود است و به دست زئوس کشته میشود، ویژگیهای مشترکی با اژی دهاک ایرانی- بابلی دارد: اژی دهاکی که مطابق ایزد ماروش نین گیرسو/ایزد ماردوش نین گیش زیدای معبد کوره ای شکل ماربین اصفهان بوده است. از این روی خروج دجّال را از اصفهان (محل هبوط مار از بهشت) و ظهور خر دجّال را از چاهی در اصفهان (سیماشکی باستانی) دانسته اند.
توصیف تایفون
حد فاصل میان یک موجود بشری و یک حیوان بود و الاغی عظیم سمبل او بود، از حیث قامت و قدرت بر همه فرزندان زمین فزونی داشت و از همه کوهستانها بزرگتر بود و سر او اغلب به ستارگان برمیخورد و وقتی دستهایش را باز میکرد یکی به مشرق و دیگری به مغرب میرسید و به جای انگشتان یکصد سر اژدها داشت، از کمر به پایین بدن او از افعیها پوشیده شده و دارای بال بود و از چشمانش آتش بیرون میزد و تایفون آنقدر وحشتناک بود که وقتی خدایان متوجه حمله او به آسمان شدند از ترس همه به مصر گریخته و شکل حیوانها را به خود گرفتند.
متقابلاً بر اساس ویکی فقه در مورد دجّال (فریبکار، خدای تاریکی) می خوانیم:
دَجّال شخص یا موجودی از دشمنان امام مهدی(عج) است. خروج دجال، بنابر روایات شیعه، یکی از علائم ظهور امام دوازدهم شیعیان است و در هنگام سختی و قحطی ظهور میکند، جمعی را فریب داده و به سوی خود میکشاند و سرانجام به دست حضرت مهدی(عج) از میان میرود.
بر اساس برخی از روایات اسلامی دجال ادعای الوهیت کرده و موجب خونریزی و فتنههای زیادی میشود. ویژگیهای ظاهری دجال تنها در روایات نقل شده از راویان اهل سنت ذکر شدهاست؛ نشانههایی از قبیل اینکه چشم چپ او در میان پیشانیاش واقع شده و در سحر و جادو ماهر است.
خروج دجال
در آثار روایی شیعه، تنها چند روایت نقل شده که بر اساس آنها، خروج دجال در کنار صیحه آسمانی، خروج سفیانی و قیام یمانی، یکی از علائم ظهور حضرت مهدی(عج) است. این روایات، معتبر و قابل قبول دانسته نشده است. در روایاتی از اهل سنت، خروج دجال از نشانههای برپایی قیامت دانسته شده است.
کتابهای روایی شیعه، اشارهای به خروج دجال و فتنههای قبل از ظهور نداشته و تنها از کشته شدن دجال به دست امام زمان(عج) یا حضرت عیسی سخن گفتهاند. این روایات هیچ اشارهای به مباحث طرح شده در روایات اهل سنت، از جمله فتنههای دجال، چهره او و همچنین پیروانش ندارد. شیخ صدوق، روایتی از پیامبر اکرم(ص) نقل کرده است که بر اساس آن، ذکر دجال در پیشینیان، ولی وجودش در آینده است.
دجال بنا بر روایات، در هنگام سختی و قحطی ظهور میکند، جمعی را فریب میدهد و به سوی خود میکشاند. محل خروج دجّال در برخی روایاتِ غیرقطعی، اصفهان یا خراسان معرفی شده است.
ویژگیها
بنا بر روایات اسلامی که بیشتر آنها از راویان اهل سنت نقل شده، دجال ادعای الوهیت کرده و موجب خونریزی و فتنه در عالم میشود. چشم چپ او در میان پیشانیاش واقع شده و مانند ستاره میدرخشد و تکّهخونی در چشم اوست. بسیار بزرگ و تنومند و دارای شکل عجیب و غریب و بسیار ماهر در سِحْر است. در جلو او کوه سیاهی است که مردم آن را کوه نان میبینند و در پشت سرش کوه سفیدی که از سِحْر به نظر مردم آبهای جاری میآید. او فریاد میزند: «بندگانم! من پروردگار بزرگ و والای شما هستم«.
بر اساس روایات، دجال در کوفه یا جایی نزدیک بیت المقدس توسط امام زمان(عج) به دار آویخته میشود؛ یا توسط عیسی مسیح کشته میشود. بنابر نقلی دیگر، دجال در شام هلاک خواهد شد.
واژۀ دجال در زبان زبانهای سامی به معنای خدای تاریکی است و از ترکیب دو واژه «دج» (داج) یعنی تاریکی و «ال» یعنی خدا پدید میآید.
منبع:پژواک ایران