مدت هاست که مجاهدین خلق ایران در عراق، در وضعیت امنیتی خطرناکی به سر می برند. مقر اعضای سازمان مجاهدین خلق در عراق، از زمان حمله‌ نظامی به این کشور و سقوط حزب بعث، موضوع مناقشه ‌برانگیز بین سیاست ‌مداران عراقی و در روابط منطقه ‌ای عراق و ایران و هم چنین در روابط آمریکا و ایران بوده است.  

بدنبال اشغال نظامی عراق توسط آمریکا و متحدنیش، حکومت صدام حسن سرنگون شد و از سال 2003، ده ها هزار نفر از مردم این کشور قربانی جنگ اشغالگران و گروه های ملی و مذهبی شده اند. هیچ انسانی در این کشور، احساس امنیتی جانی نمی کند. در چنین وضعیتی اردوگاه اشرف كه در ۷۰ كيلومترى شمال بغداد در استان دیاله قرار دارد به مدت ۲۰ سال مقر اعضاى سازمان مجاهدين خلق بوده، برای ساکنان آن ناامن تر است. 

عموما از سال 2003 تاکنون، از سرنوشت مجاهدین در این اردوگاه، و به ویژه رهبر آن مسعو رجوی، اطلاعات دقیقی در دست نیست. اما اخیرا که کنترل قرارگاه اشراف در اختیار نیروهای آمریکایی بود به نیروهای عراقی تحویل داده شده است، وضعیت مجاهدین بیش از گذشته حساس تر و خطرناک تر شده است.  

از سوی دیگر، به دلیل این که نیروهای هوادار و هم فکر حکومت اسلامی در عراق و حکومت این کشور قدرت دارند یک موضوع مذاکرات حکومت اسلامی با دولت عراق و هم چنین نمانیدگان دولت آمریکا در عراق، از جمله بر سر مجاهدین خلق بوده است. هم چنین اردوگاه اشرف نیز همواره و همیشه در معرض عملیات تروریستی عوامل حکومت اسلامی قرار گرفته است. 

دستگیری گسترده مادران سالخورده

روز جمعه ۲۷ دی ماه 1387 - 16 ژانویه 2009، فعالین حقوق بشر و دمکراسی در ایران، اعلام کردند که روز جمعه ۲۷ دی ماه در حدود ۱٨ نفر از خانم هایی که برای دیدار با فرزندان خود، قصد داشتند به عراق بروند در فرودگاه مهرآباد تهران دستگیر و به سلول های انفرادی بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل شدند.  

آن ها با گرفتن ویزا و از قبل با رزرو و گرفتن بلیط و به صورت قانونی قصد پرواز را داشتند که در آخرین لحظات با یورش وحشیانه مامورین وزارت اطلاعات دستگیر و به بند ۲۰۹ منتقل شدند. بنا به گفته شاهدان عینی، آن ها در حین دستگیری مورد ضرب و شتم و اهانت مامورین وزارت اطلاعات قرار گرفتند.  

سنین خانم های دستگیرشده در فرودگاه مهرآباد، بین ۵۵ تا ٨۰ سال می باشد. در میان دستگیرشدگان خانم کبری بنازاده امیرخیزی ۵۶ ساله و مادرشان که ٨۴ ساله می باشد دیده می شود. در حال حاضر ۲ فرزند خانواده بنازاده به نام های حمید و اصغر بنازاده امیرخیزی در زندان گوهردشت کرج بیش از یک سال است زندانی هستند. آن ها به دلیل دیدن فرزندانشان در قرارگاه اشرف به ۲ سال زندان محکوم شده اند و هم چنین عروس این خانواده خانم شهلا زرین فر ۵۰ ساله به خاطر دیدار با فرزندش در آن جا دستگیر و محکوم به یک سال زندان و تبعید به زندان گوهردشت شد. او اخیرا محکومیتش به پایان رساند و آزاد شد. 

مامورین وزارت اطلاعات بعد از دستگیری، به منازل این مادران یورش بردند؛ مورد بازرسی قرار دادند و اقدام به ایجاد رعب و وحشت علیه کودکان خردسالان و سالمندان نمودند. از زمان دستگیری تا به حال هیچ گونه خبری از وضعیت و شرایط مادران دستگیرشده در دست نیست. 

در سال های اخیر تعداد زیادی از مادران و پدران پیر به صرف دیدن فرزندانشان در قرارگاه اشرف دستگیر و به حبس های طولانی محکوم شدند. از جمله آن ها: عباس عسکریزاده، جواد علیقلی، زهرا علیقلی که به دلیل بیماری در حال درمان پزشکی می باشند و هم چنین خانم زهرا اسدپور گرجی و فرزندش فاطمه جوشن، خانم شهلا زرین فر، حمید بنازاده امیرخیزی، اصغر بنازاده امیرخیزی، شیرمحمد رضائی ،هود یازرلو و چندین نفر دیگر می باشند.  

مسلما، حق طبیعی خانواده های مجاهدین است که بدون هیچ گونه تهدیدی و فشاری به عراق سفر کنند و از نزدیک فرزندان و عزیزان خود را در اردوگاه اشرف ملاقات کنند. اما حکومت اسلامی ایران، به عنوان یک حکومت جانی و آدمکش، نه تنها این حق انسانی را از خانواده های مجاهد سلب کرده است، بلکه آن ها را نیز تهدید و تعقیب و زیر شکنجه و زندان هم قرار می دهد. 

مشاور امنیت ملی عراق در ایران

موفق الربیعی، مشاور امنیت ملی عراق، عصر دوشنبه سی ام دی 1387 - نوزدهم ژانویه 2009، برای دیدار و گفتگو با مقام های حکومت اسلامی ایران، وارد تهران شد گفته است که اعضای سازمان مجاهدین خلق که در اردوگاه اشرف در این کشور مستقر هستند هیچ امکانی برای ادامه حضور در عراق ندارد. 

بنا به گزارش پایگاه اینترنتی بی بی سی، الربیعی، در بدو ورود به تهران گفت دولت متبوعش به اعضای این گروه اعلام کرده است که دو راه بیش تر ندارند: «یا این که به ایران باز گردند یا کشور دومی را برای حضور خود انتخاب کنند چرا که تحت هیچ شرایطی دیگر نمی توانند در خاک عراق بمانند.» 

پیش تر رایان کِراکِر، سفیر آمریکا در عراق گفته بود که دولت عراق قول داده است اعضای سازمان مجاهدین خلق را به زور از این کشور اخراج نکند. 

الربیعی، هدف اصلی سفرش به ایران را اجرای توافقنامه ای خواند که به تازگی در جریان سفر نخست وزیر عراق به تهران به امضای دو کشور رسیده است. نوری المالکی، نخست وزیر عراق چهاردهم دی ماه (اوایل ژانویه ۲۰۰۹) سفری دو روزه به ایران انجام داد. 

مالکی نیز پیش از سفر به تهران گفته بود که سازمان مجاهدین خلق یک سازمان تروریستی است و از این رو نمی ‌تواند در عراق فعالیتی داشته باشد زیرا این مساله با قانون اساسی عراق مغایر است. بااین حال، مالکی تاکید کرده بود که اعضای مجاهدین خلق را مجبور به بازگشت به ایران نخواهد کرد بلکه به آن ها اجازه داده خواهد شد که به هر کشوری که مایلند منتقل شوند. 

پیش از این رسانه های منطقه خبر داده بودند که محور مذاکرات مالکی در تهران، توافق نامه امنیتی این کشور با آمریکا است و به گفته برخی از ناظران در این گفتگوها موضوع سازمان مجاهدین خلق ایران و اردوگاه اشرف در عراق نیز مطرح خواهد شد. این چهارمین سفر مالکی به تهران از زمان انتخاب وی به نخست وزیری عراق است.  

پیمان امنیتی عراق و آمریکا در پارلمان عراق، به تصویب رسیده است. این پیمان مقررات جدیدی را برای حضور نیروهای آمریکایی در عراق در نظر گرفته است. به موجب این پیمان نیروهای آمریکایی تا سه سال دیگر در عراق باقی خواهند ماند.  

شایان ذکر است که اظهارات مالکی و هم چنین الربعی، مبنی بر این که مجاهدین یا این که به ایران بازگردند و یا به کشور دیگری بروند، بسیار نادرست و غیرواقعی است. اولا، مجاهدین نمی توانند به ایران بروند. زیرا تاکنون هزاران نفر به دلیل عضویت در سازمان مجاهدین و یا هواداری از آن، همانند اعضا و هواداران احزاب و سازمان های چپ سرنگونی طلب، اعدام شده اند. بنابراین، رفتن مجاهدین به ایران، به معنی رفتن داوطلبانه آن ها به زندان و شکنجه و اعدام است. دوما، مجاهدین نمی توانند به کشورهای دیگر بروند. چرا که با توجه به توازن قوای بین المللی و عدم تفاوت حتا دولت های پناهنده پذیر عزب نیز نسبت به قوانین کنوانسیون ژنو در پذیرش پناهندگان، مجاهدین قادر نیستند به کشورهای دیگر بروند. مگر این که نخست کمیساریای سازمان ملل در امور پناهندگان و هم چنین نهادهای بین المللی مدافع حقوق بشر، جا به جایی این نیروی دو سه هزار نفره را رسما به عهده بگیرند و سپس دولتی هم حاضر شود تا آن ها را بپذیرد. آن وقت انتقال مجاهدین خلق از عراق به یک کشور امن امکان پذیر خواهد شد. و یا این که متاسفانه شرایطی فراهم شود تا دولت عراق، بدون توجه به قوانین و عکس العملل افکار عمومی بین المللی بر سر مجاهدین با حکومت ایران از سر معامله درآید. در هر صورت، هر اتفاقی ناگواری در عراق برای مجاهدین روی دهد مسئولیت مستقیم آن با دولت عراق و آمریکاست. 

مجاهدین باید عراق را ترک کنند

موفق الربیعی، مشاور امنيت ملی دولت عراق، روز یک شنبه یکم دی ماه 1387 به اردوگاه اشرف، مقر اعضای سازمان مجاهدین خلق در استان دیاله‌ عراق رفته و رهبران این سازمان را در جریان تصمیم دولت برای تخلیه‌ این اردوگاه قرار داده بود. 

پس از انتشار این خبر، روز سه‌ شنبه سوم تیر ماه، بنجامین چانگ، سخنگوی کاخ سفید  نیز اعلام کرد که دولت عراق به واشینگتن اطمینان داده است که هیچ یک از افراد مستقر در پایگاه اشرف به اجبار به کشوری که جان آن ها در خطر باشد فرستاده نمی ‌شوند.  

در بیانیه که الربیعی، روز دوشنبه دوم تیر ماه منتشر کرد، آمده است: «به آن ها گفته شد که در برنامه‌ دولت عراق است که اردوگاه بسته شده و ساکنان آن به زادگاه‌ و یا به کشور دلخواه ‌شان فرستاده شوند. »  

این بیانیه می ‌افزاید: «سازمان مجاهدین خلق سازمانی تروریستی است و اجازه ندارد که در خاک عراق فعالیت سیاسی، رسانه‌ای، فرهنگی، مذهبی یا اجتماعی داشته باشد.» 

روزنامه‌ نیویورک تایمز که این بیانیه روز سه ‌شنبه چاپ کرده بود، به نقل از تحلیلگران و مخالفان دولت عراق می ‌نویسد که اصرار دولت این کشور بر اخراج ساکنان اردوگاه اشرف اقدامی است برای خشنودی دولت ایران که پیوسته با توافقنامه‌ امنیتی عراق و آمریکا که ماه گذشته به تصویب رسید، مخالفت می ‌کرد. 

صلیب سرخ: آمریکا و عراق مسئول جان مجاهدین هستند

خانم دوروثی کریمیتساس، سخنگوی کمیته‌ بین‌ المللی صلیب سرخ جهانی، به دنبال بیانیه دوم تیر ماه 1387 مشاور امنیت ملی دولت عراق، در گفتگو با رادیو فردا، بر این نکته که موضوع تخلیه‌ اردوگاه اشرف مساله‌ جدیدی نیست و این کمیته پیگیر وضعیت ساکنان آن بوده است، تاکید کرد. 

وی گفت: «آنچه از منظر حقوقی تاکنون انجام داده‌ ایم آن است که به تمام مقام‌ های مسئول این  پرونده، دولت‌ های آمریکا و عراق، این نکته را متذکر شده ‌ایم که آن ها مسئول حفظ جان این افراد هستند. همان طور که به طور معمول مسئول حفظ جان همه‌ افراد غیرنظامی هستند  و باید برای این مساله راه ‌حلی مطابق حقوق بین ‌الملل پیدا کنند. این کاری است که ما انجام داده‌ ایم و آنچه بدان توجه داریم آن است که مقامات ذیربط هم مسئولیت خود که حفاظت از جان غیرنظامیان است، را به انجام برسانند.»

خانم کریمیتساس، با اشاره به بازدید‌هایی که توسط صلیب سرخ جهانی از اردوگاه اشرف به عمل آمده و نیز گفتگوهایی که با ساکنان این اردوگاه شده، افزود: «ما در فاصله‌ سه ماه پیش تاکنون سه بار از اردوگاه اشرف بازدید داشته ‌ایم و با ساکنان اردوگاه صحبت کرده ‌ایم و نگرانی ‌های آن ها در مورد سرنوشت ‌شان، در صورتی که از حمایت نیروهای یک دولت خارج شده و به دست نیروهای دولت دیگر سپرده شوند، را به مقام‌ های مسئول منتقل کرده ‌ایم. اصل حقوق مورد اشاره‌ ما در بحث با مقام‌ های عراقی هم «اصل عدم عودت» در حقوق بین‌ الملل است که بر اساس آن هیچ دولتی حق ندارد چنانچه بیم آزار و بدرفتاری در کشورشان وجود دارد، افراد را اخراج، مجبور به بازگشت یا طرد کند. ما هم چنان افراد ساکن در اردوگاه اشرف را تحت نظر داریم.»  

وی در مورد وضعیت و مناسب بودن شرایط زندگی در اردوگاه اشرف هم گقت: «ما معمولا نتایج مشاهده‌ های خود را منتشر نمی ‌کنیم اما در مورد وضعیت اردوگاه همان طور که در سایت ما آمده است برای ما جای نگرانی در این مورد وجود ندارد.»  

با این همه، اصرار برخی و عدم تمایل برخی دیگر از سیاست ‌مداران عراقی بر اخراج اعضای سازمان مجاهدین خلق هم چنان ادامه دارد و سرنوشت ساکنان اردوگاه اشرف، در مذاکرات مقامات عراقی و ایرانی و معامله احتمالی بر سر ان ها نیز مورد بحث قرار می گیرد.  

موضع دبیرکل سازمان سازمان ملل متحد در مورد مجاهدین خلق

در گزارش بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، گفته آمده است که کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل در نامه ای به وزیر امور خارجه عراق خواسته است که دولت عراق از ساکنان اردوگاه اشرف در برابر خروج اجباری از عراق، اخراج و بازگردانده شدن به ایران محافظت کند. 

نبا به گزارش پایگاخ اینترنتی بی.بی.سی، بان کی مون در گزارش خود به شورای امنيت سازمان ملل به اين نامه اشاره و محتوای آن را تاييد کرده است. در این گزارش گفته شده است که این نامه در تاریخ 15 اکتبر 2008 به وزیر امور خارجه عراق تحویل داده شده است.  

بند 45 گزارش دبیر کل سازمان ملل به شورای امنیت به طور کامل به وضعیت اعضای سازمان مجاهدین خلق در اردوگاه اشرف اختصاص دارد. 

در این بند آمده است: «یونامی(نیروی کمک امنیتی سازمان ملل برای عراق) وضعیت اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران که در اردوگاه اشرف در استان دیاله زندگی می کنند را از نزدیک زیر نظر دارد. آن ها در پی توافقنامه ای که در سال 2004 امضا شد هنوز تحت محافظت ارتش آمریکا هستند، اما دولت عراق قصد خود برای به دست گرفتن کنترل کامل نیروگاه در آینده نزدیک را اعلام کرده است. کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل در نامه ای به تاریخ 15 اکتبر 2008 به وزیر امور خارجه عراق، دولت عراق را ترغیب کرد از ساکنان اشرف در برابر خروج اجباری از عراق، اخراج و بازگردانده شدن، در تخطی از اصول «عدم بازگشت» (non-refoulement ) محافظت کرده و از هر گونه اقدامی که زندگی یا امنیت آن ها را به خطر می اندازد خودداری کند. هم چنین مهم است که نیازهای انسانی ساکنان اردوگاه، از جمله دسترسی به غذا و مراقبت های بهداشتی، از سوی حافظان اردوگاه برآورده شود.» 

اما حامد البیاتی، سفیر عراق در سازمان ملل متحد گفته است، عراق خواهان تخلیه شدن اردوگاه اشرف است اما پناهندگان را به زور به ایران باز نخواهد گرداند. وی گفت: «ما به کسانی که مایل به رفتن داوطلبانه به ایران هستند اجازه خواهیم داد چنین کنند، اما می خواهیم باقی آنها به سایر کشورها بروند. اما ما نمی خواهیم مجاهدین خلق در عراق بمانند.»  

سازمان عفو بین الملل هم از دولت های آمریکا و عراق خواسته با ساکنان اردوگاه اشرف بر اساس کنوانسیون چهارم ژنو رفتار کنند. این کنوانسیون بازگرداندن افراد تحت حمایت را در صورت وجود خطر شکنجه به کشورشان منع می کند.

***

بدین ترتیب،با توجه به این گزارشات و موضع گیری های دولت عراق، سرنوشت مجاهدین خلق بسیار حساس و خطرناک است. چون که علاوه بر آسیب پذیر بودن اردوگاه اشراف در مقابل عملیات تروریستی عوامل حکومت اسلامی ایران در عراق، هم چنان بده و بستان ها و معاملات آشکار و نهان دولت عراق و ایران نیز آینده مجاهدین خلق در عراق را خطرناک تر کرده است.