ایران اینترنشنال و «راستی آزمایی» که وجود ندارد
عبدالستار دوشوکی
خبر "قتل فرزند امام جمعه خاش" در برخی از رسانه ها انعکاس وسیعی داشت. ظاهرا این خبر به نقل از "تلویزیون ایران اینترنشنال" و گزارش تصویری آن که امروز صبح پخش شد و خبر آن نیز در توییتر و اینستاگرام و بقیه صفحات این تلویزیون ء "یک کلاغ چهل کلاغ" منتشر شده است. بنده بارها نوشته و گفته ام که تخصص این تلویزیون پختن نان کلفت با آرد بسیار ناچیز است. این خبر توسط برخی از رسانه های دیگر از جمله رادیو فردا نیز بازنشر شده است. اگرچه تا به اکنون (صبح شنبه) بقیه رسانه های معتبر فارسی زبان که به استانداردهای حرفه ای محکم و بالاتری در راستی آزمایی پایبند هستند آن را منتشر نکرده اند.
لذا بعنوان احتیاط و پیشآگاهی و با توجه به تکذیبیه ء دیروز خود امام جمعه خاش؛ باید گفت خبر ترور حماد قلندرزهی فرزند ۱۶ ساله مولوی محمد عثمان قلندرزهی امام جمعه خاش از همان ابتدا (دیروز غروب به وقت ایران) آنگونه که به نقل از حال وش و ایران اینترنشنال گزارش شده تا به اکنون محرز نشده است. کانال تلگرامی پدر خود ایشان (عکس ضمیمه) آن را تکذیب کرده است و گفته حادثه بوده. بسیاری از بلوچها از دیشب هم گفته اند که "واقعه ناگوار" با اسلحه خودش بوده. مگر اینکه بپذیریم رژیم کانال رسمی پدر مرحوم را هک کرده باشد. وانگهی آیا جمهوری اسلامی در این شرایط بسیار ملتهب و آشفته بلوچستان کانال تلگرامی پدر این نوجوان را هک کرده و به نقل از پدر قتل را انکار می کند؟ خبر تکذیب توسط پدر وی دیروز غروب (قبل از ساعت ٦) در کانال تلگرامی خود او منتشر شده است. اگر اینگونه باشد, چرا پدر وی و مسئولین سایت و مسجد تا به اکنون (قریب به ٢٠ ساعت بعد) سکوت کرده اند و خبر هک کانال تلگرامی را علنی نکرده اند؟ لذا بدون هیچگونه قضاوتی سوالات جدی مطرح است. در روز جمعه خونین زاهدان (٨ مهر سال گذشته) نیز خبر نادرست "کشته شدن" فرزند مولانا عبدالحمید (امام جمعه اهل سنت زاهدان) بصورت آنی منتشر شد.
حتی دیروز غروب وقتی که این خبر توسط حال وش منتشر شد, یکی از کاربران در همان صفحه اینستاگرام مربوط به حال وش در بخش نظرات متن تکذیبیه کانال تلگرامی امام جمعه خاش را منتشر کرده است. به عقیده بنده این وظیفه حال وش می بود که باید بلافاصله آن را راستی آزمایی می کرد, که ظاهرا نکردند. صد البته باور مخاطبین به قتل این نوجوان بعد از تکذیب "چوپان دروغگو" یعنی دادستان استان تقویت شد. اما مرجع و سندیت کانال تلگرامی امام جمعه اهل سنت خاش است و نه ادعای چوپان دروغگو.
بنا به تجربه بیست و اندی سال بنده که از رسانه ها انتقاد کرده ام چرا اخبار بلوچستان را "به اندازه کافی" تحت پوشش قرار نمی دهند, جواب این بوده است که بدون راستی آزمایی حرفه ای بر اساس استانداردهای ژورنالیستی بین المللی مجاز نیستند هر خبری را بدون اثبات آن منتشر کنند. در گذشته حتی مواردی پیش آمده که عذرخواهی کرده اند و گفته اند خبر احتمالا درست است اما آنها ناچارند مقید به پروسه های راستی آزمایی و تایید توسط حداقل دو منبع موثق و اجرای استانداردهای تعیین شده رسانه خود هستند. تا اینکه ایران اینترنشنال به صحنه آمد و یک کلاغ شد چهل کلاغ. فقط کافی است یک گرم آرد بدهید تا از آن نان بربری کلفت برای مخاطب پخته شود. و بقولی اینگونه شد که نباید می شد.
متاسفانه یکی از مشکلات ما بلوچها هیاهو و جنجال سالاری بدون راست آزمایی در خبر رسانی است که در دراز مدت به ضرر سازمانها و گروه های بلوچ در همه زمینه ها (حقوق بشری یا خبر رسانی) تمام شده است. لذا بحث اینجاست که کارنامه جمهوری اسلامی در کشتار بلوچها (و بقیه ملت ایران) آنقدر سیاه و پرپشت است که لازم نیست ما با انتشار یک خبر ناموثق (که حتی پدر مقتول در کانال رسمی تلگرام خود آن را تکذیب کرده است) بخواهیم مثلا پرونده سیاه جمهوری اسلامی را سیاه تر نشان دهیم بکنیم؟ مگر بالاتر از از سیاهی رنگی است که بخواهیم آن را پررنگ تر کنیم؟ در دراز مدت نشر فوری "اخبار دریافتی ناموثق" اثری جز اعتبارزدایی از منابع خبری و حقوق بشری بلوچ نخواهد داشت.
وانگهی ما نمی دانیم نقش نهادهای امنیتی و اطلاعاتی و ضد اطلاعاتی جمهوری اسلامی در تهیه این نوع خوراک تبلیغاتی ناموثق و شاید هم بصورت هدفمند "مسموم" چیست. مخصوصا با توجه به اینکه رسانه هایی مثل حال وش در زمینه نقض حقوق بشر در بلوچستان موفق عمل کرده و به اعتباری رسیده است. لذا پر واضح است که جمهوری اسلامی ممکن است با تزریق خبر نادرست و ناگهانی و جنجالی از رسانه های بلوچی اعتبارزدایی بکند. لذا باید سخت هشیار بود. زیرا سلاح برنده ما راستگویی و حقیقت است. اجازه ندهیم حقیقت تلخ بلوچستان با انتشار اخبار "گمان دار" مورد سوءظن و تردید قرار بگیرد و از آن استفاده ابزاری برای "مقاصد" دیگر بشود. بقول سعدی شمشیر نیک حقیقت خویش را از آهن بد نسازیم. زیرا تا آنجایی که من در طی ٤٤ سال گذشته و بخصوص در دو دهه اخیر از توطئه های فریبکارانه و مذبوحانه اما بسیار پیچیده, اغواگرانه و حیرت آور جمهوری اسلامی برای به دام انداختن آنهایی که پی "دانه" رفتند, خبر دارم, بعنوان ختم نوشتار (هشدار) آن گفته معنادار معروف را می آورم که از حکیمی پرسیدند: "روباه تخم میذاره یا بچه؟! گفتند: از این دم بریده هرچی بگی برمیآد".
عبدالستار دوشوکی
مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن
شنبه ٢۳ اردیبهشت ١٤٠٢
منبع:پژواک ایران