[1] Makdisi 1981, 35

[2]  Hoexter 2002, 129

[3]  Abou El-Haj 1988, 17–30

[4] برای آشنایی بیشتر با این سردرگمی‌ و تناقض‌ها نگاه کنید به:

آیت‌اللهی، ابوالحسن، محمدعلی رخ (۱۳۸۳). وقف پس‌انداز جاودانه. یزد: نشر مفاخر. ص۳۰۰

کاشف‌الغطاء، حسن (۱۴۲۲ق). انوار الفقاهه (کتاب الوقف). ص۲۷-۳۰.

ادیبی‌مهر، محمد، حامد رحمانی (۱۳۹۰) «تحلیل مبانی حقوقی نحوۀ تولیت وقف خاص، با رویکردی به قانون مدنی و قانون اوقاف». نشریه علمی-پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، سال پنجم، شماره نهم. ص۱۵.

بی‌نام (۱۳۷۷). «وقف عام و وقف خاص، پرسش‌هایی در مورد رأی دیوان عدالت اداری».  پژوهش‌نامه مالیات، شماره ۲۰. ص۲۵-۲۸.

[5]  تَقیه یعنی خودداری از اظهار عقیده و مذهب، تظاهر برخلاف عقیده‌ی خویش، خود را هم‌مذهب دیگران نشان دادن برای حفظ جان که فقه اسلامی همه را جایز می‌شمارد.

[6]  تَوریه یعنی پنهان کردن منظور و معنای اصلی خود و ظاهر کردن معنای غیر از آن، به صورتی که مخاطب یا مخاطبان درباره واقعیت دچار اشتباه شوند. هر چند توریه در قرآن نیامده است.، ولی روحانیون و متکلمان آنرا جایز شمردند. در برخی حدیث‌ها اشاره شده است که گاهی پیامبران و امامان نیز به اقتضای مصلحت، توریه می‌کرده‌اند.

[7]  Lapidus, Ira M, S 135

[8]  تسبیل: چیزی را در راه خدا به رایگان بخشیدن

[9]  جهاندیده، عبدالحسین، ۱۳۵۱، صص ۲۰-۱۹.

[10]  کهنه، فرسوده

[11]  ریزه و شکستۀ چیزی، شکسته از یک چیز خشک، خرده و ریزۀ گیاه که زیر پا می‌ریزد، [مجاز] مال دنیا.

[12]  مداهنه کردن: تملق گفتن، چاپلوسی‌کردن، چرب‌زبانی‌کردن

[13]  حد، سرحد، مرز

[14]  مَبَرّات جِمع مبرة، خیرات و اعمال خیر و نیکوکارانه.

[15]  کسانی که از خوردن مال یتیمان و ضعیفان زندگی می‌کنند. مفت‌خوران، موقوفه‌خواران

[16]  جیره ، مواجب

[17]  فقه خواندن؛ آموختن علم دین

[18]  آزمندان، حریص‌ها، طمع‌کاران، طمع‌ورزان

[19]  نوعی صنعت در بدیع، اشاره کردن شاعر به قصه یا مثلی معروف یا آوردن اصطلاح بعضی علوم در شعر

[20]  به کنایه و به اشاره چیزی گفتن

[21]  آزاد کردن بنده و برده

[22]  شتر یا گوسفندی که حجاج در مکه قربانی می‌کنند.

[23]  زردشتی؛ این نام بعد از اسلام از سوی مسلمانان به زردشتیان اطلاق شده است و تحقیرآمیز و معادل کافر است.

[24]  (عام) اسب سیاه رنگ، (خاص) نام اسب خسرو پرویز پادشاه ساسانی

[25]  تحریف مسلمانان از آئین زرتشتی. مسلمانان زرتشتیان را به دلیل آن که آتش را گرامی و محترم می دارند آتش پرست می نامیدند.

[26]  وظیفه، مستمری، مقرری

[27]  ایسنا، ۲۲ شهریور ۱۴۰۰

[28]  اموالی که مالک مشخصی ندارند

[29] Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord (1754 – 1838)

[30]  غارت‌های و دست‌اندازی در اموال و املاک مردم از سوی روحانیون در پوشش مصادره دارایی‌های دگراندیشان که مجبور به ترک میهن شده یا از سوی رژیم اسلامی کشته‌شده‌اند انجام گرفته که خود نیاز به پژوهشی ژرف و گسترده برای روشن شدن کلانی این چپاولگری دارد.