PEZHVAKEIRAN.COM دوم اسفند روز جهانی زبان مادری را با گسترش امکانات برای آموزش زبان مادری، گرامی بداریم!
 

دوم اسفند روز جهانی زبان مادری را با گسترش امکانات برای آموزش زبان مادری، گرامی بداریم!
احد قربانی دهناری

زامانا آی زامانا
اوخوم گلمیر کامانا
ائششکلر آرپا یئییر
آت لار حسرت سامانا
ایکی آتا سؤزو
روز ۲ اسفند (۲۱ فوریه) از طرف یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری نام‌گذاری شده ‌است. بر اساس هشدار جدی زبان‌شناسان مبنی بر احتمال نابودی ۴۰ درصد زبان‌های اقلیت‌ها، سازمان ملل و یونسکو اقدام به تدوین طرحی برای حفظ زبان‌های موجود کرده‌اند که از موارد آن می‌توان به نامگذاری روز ۲۱ فوریه به نام روز جهانی زبان مادری اشاره کرد. نامگذاری این روز در کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۹ به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی انجام شده‌است. حق آموزش زبان مادری در اسناد حقوق بشر، کنوانسیون‌های بین‌المللی, معاهدات بین‌المللی شناخته شده است.
اهمیت زبان مادری – یعنی نخستین زبانی که شخص توسط آن با جهان اطراف خود آشنا می‌شود – بر هیچ‌کسی پوشیده نیست. یکی از مهمترین نمودهایی که در زمینه ی مسئله ی زبان مادری رخ می نماید حق آموزش دیدن و آموزش دادن به زبان مادری هر فرد است. امروزه اهمیت آموزش به زبان مادری با استناد به نتایج تحقیقات و پژوهش‌های متخصصان امور تربیتی و روانشناسی بر کسی پوشیده نیست. به طوری که در اسناد حقوق بشری از آن به عنوان یک حق بشری یاد می شود.
در چندین معاهده و اعلامیه تهیه شده از سوی مراجع بین المللی ضمن تصریح به حقوق اشخاص در آموزش زبان مادری خود، تعهدات مثبت و منفی دولت‌ها نیز در شناسایی این حق مورد تصریح و تاکید قرار گرفته است. منظور از تعهدات مثبت تعهداتی است که دولتها بر اساس این معاهدات و اعلامیه ها مکلف شده‌اند تا با به وجود آوردن شرایط و امکانات لازم و حمایتهای مورد نیاز، دسترسی افراد را به این حق تسهیل نمایند و منظور از تعهدات منفی نیز تعهداتی است که دولتها را از تجاوز و تعدی به آن منع می نماید.
به برخی از اسناد و معاهدات بین‌المللی که به زبان مادری پرداخته اشاره می‌کنم .
میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی
ماده ۲۷ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مصوب ۱۶ دسامبر ۱۹۹۶مجمع عمومی سازمان ملل متحد مقرر می دارد : در کشورهائی که پیروان نژادی، مذهبی و یا زبانی وجود دارد، افرادی که متعلق به این پیروها هستند را نباید از حق تشکیل اجتماعات با اعضای گروه خود و (نیز) بهره‌مندی از فرهنگ و اظهار و انجام فرایض مذهبی و یا کاربرد زبان خودشان، محروم نمود.
کنوانسیون حقوق کودک
مواد مختلف از جمله ماده ۳۰ کنوانسیون حقوق کودک مصوب ۲۰نوامبر ۱۹۸۹ مجمع عمومی سازمان ملل متحد در این خصوص بیان می دارد : در کشورهایی که پیروان  بومی، مذهبی یا زبانی یا افرادی با منشاء بومی وجود دارند ، کودک متعلق به این گونه پیروان یا کودکی که بومی است نباید از حق برخورداری از فرهنگ خود، برخورداری از مذهب خود و اعمال آن یا استفاده از زبان خود به همراه سایر اعضای گروهش محروم شود.
اعلامیه حقوق افراد متعلق به پیروان  قومی ملی مذهبی و زبانی
مواد مختلف از جمله بندهای ۳ و ۴ ماده ۴ این اعلامیه مصوب ۱۸ دسامبر ۱۹۹۲ مجمع عمومی سازمان ملل متحد مقرر می دارند :
۳- ملل متبوع در صورت امکان باید اقدامات لازم را در اینکه افراد متعلق به پیروها فرصتهای مناسبی برای یادگیری زبان مادری و یا دریافت قوانین و مقررات به زبان مادری خود داشته باشند ایجاد نماید.
۴- ملل متبوع در صورت امکان تمهیدات لازم را در زمینه تحصیل به زبان مادری و تشویق در کسب معلومات تاریخی سنتها زبان و فرهنگی که در درون مرزهای آن پیروان وجود دارد اعمال خواهند نمود.
اعلامیه جهانی حقوق زبانی
اعلامیه جهانی حقوق زبانی مصوب سال ۱۹۹۶ در ۵۲ ماده مبسوط تهیه و تدوین شده است که در آن تمامی جزئیات مربوط به حمایت از زبان شهروندان و تکالیف دولتها در این خصوص قید گردیده است .
منشور زبان مادری
این منشور نیز توسط سازمان یونسکو تهیه و تصویب شده است . مطابق بندهای سه گانه این منشور :”همهء شاگردان مدارس باید تحصیلات رسمی خود را به زبان مادری خود آغاز کنند”.
“همهء دولتها موظف هستند که برای تقویت و آموزش زبان مادری کلیه‌ی منابع، مواد و وسایل لازم را تولید و توزیع نمایند”. ” برای تدریس زبان مادری باید معلم به اندازه‌ی کافی تربیت و آماده شود … زیرا تدریس به زبان مادری وسیله ای برای برابری اجتماعی شمرده می شود”.
تعهدات مثبت دولتها برای گسترش زبان مادری
برای گسترش زبان مادری و زبان و فرهنگ کسانی که دارای زبانی متفاوت از بقیه‌ی جمعیت اکثریت کشور می‌باشند، حقوقی در اسناد حقوق بشر، کنوانسیون‌های بین‌المللی و معاهدات بین‌المللی شناخته شده است:
تحصیل به زبان مادری
ماده ۱ توصیه‌نامه لاهه در مورد حقوق تحصیل اقلیت‌های ملی این حق را به رسمیت می‌شناسد.
آموزش ابتدایی توسط معلمان دو زبانه
آموزش ابتدایی در مناطقی که با زبان اقلیت صحبت می‌کنند باید توسط معلمان دو زبانه انجام شود. (ماده ۱۲ توصیه نامه لاهه در مورد حقوق تحصیل اقلیت‌های ملی)
امکان تاسیس موسسات آموزشی زبان اقلیتی
اقلیت‌ها باید امکان تاسیس موسسات آموزشی زبان خود را داشته باشند. (ماده ۴ توصیه‌نامه لاهه در مورد حقوق تحصیل اقلیت‌های ملی)
تشویق اکثریت به یادگیری زبان اقلیت‌ها
برای گسترش و ژرفش دوستی بین اقوام و ملل، مردم اکثریت جامعه باید تشویق به یادگیری زبان اقلیت‌ها شوند. ( ماده ۱۹ توصیه‌نامه لاهه در مورد حقوق تحصیل اقلیت‌های ملی)
حق کاربرد زبان اقلیتی در محافل عمومی و اختصاصی
اقلیت‌های زبانی حق کاربرد زبان خود در محافل عمومی و اختصاصی دارند. (ماده ۳ پیش‌نویس کنوانسیون بین‌المللی برای حمایت از اقلیت‌ها و گروه‌های ملی و نژادی)
حق کاربرد زبان مادری در برابر مقامات اداری و قضایی
اقلیت‌های زبانی حق کاربرد زبان مادری خود در برابر مقامات اداری و قضایی دارند. (ماده ۲۰ پیش‌نویس مذکور و ماده ۱۴ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی)
رسمی شناخته‌شدن زبان اقلیت
در مناطقی که درصد یک اقلیت‌ زبانی بالاست، حق اعلام شدن زبان آن اقلیت‌ها به عنوان زبان رسمی را دارند. ( ماده ۱۴ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی)
آموزش زبان مادری در ایران
در ایران زبان‌های گوناگون با فرهنگ و هنری بسیار غنی و دیرینه وجود دارد. این زبان‌ها و فرهنگ‌ها سرمایه بزرگ مردم این سرزمین است. برای حفظ و گسترش این زبان‌ها و فرهنگ ها تلاش جدی در پنجاه سال اخیر به‌ویژه از سوی افراد و تشکل‌های مدنی شده است. اما راه درازی در این زمینه در پیش داریم.
احترام به زبان مادری و حق بر آموزش آن در قوانین و مقررات ایران آمه است. اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی مقرر می دارد: استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.“ همچنین اصول ۱۹ ، ۲۲ و ۲۳ این قانون با اشاره به برابری و هرگونه عدم تبعیض اجتماعی و فرهنگی و غیره به نوعی دیگر این حق مسلم بشری را مورد شناسایی قرار داده است. دولت ایران با الحاق به چندین معاهده بین المللی از جمله میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی ، میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و نیز کنوانسیون حقوق کودک که طبق ماده ۹ قانون مدنی در حکم قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی به شمار می آیند، حق آموزش زبان مادری را بدون هیچ قید و شرطی به رسمیت شناخته است. اما به علت عدم اختصاص منابع و بودجه کافی، این تعهدات گسترش کافی نیافته است.
احد قربانی دهناری
۲ اسفند ۱۴۰۱ - ۲۱ فوریه ۲۰۲۳
 

منبع:پژواک ایران


احد قربانی دهناری

فهرست مطالب احد قربانی دهناری در سایت پژواک ایران 

*عادی‌سازی و توجیه جنگ؛ فاجعه و جنایت  [2024 Oct] 
*ریزشی‌های حکومت اسلامی و چگونگی برخورد ما اپوزیسیون خواهان گذار با آنها  [2024 Aug] 
*چگونه می‌توان روحیه‌ی کار جمعی را در سازمان‌های سیاسی، صنفی یا مدنی بهبود بخشید؟  [2024 Jul] 
*هرچند خشم و نفرت به حکومت اسلامی را درک می‌کنم، اما فحش و توهین به رأی‌دهندگان را به‌شدت محکوم می‌نمایم  [2024 Jul] 
*چرا در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نمی‌کنم؟  [2024 Jun] 
*شریعت و حقوق کیفری  [2024 Jun] 
*شریعت و حقوق مدنی  [2024 May] 
*سکولاریسم – مزایا، چالش‌ها و انتقادات  [2024 May] 
*بهارانه‌ها (۱)  [2024 Mar] 
*ترفندهای رژیم اسلامی برای به پای صندوق آوردن مردم در انتخابات نمایشی-فرمایشیِ-مهندسی‌شده  [2024 Feb] 
*اعدام ابزار سیاسی حکومت اسلامی برای ایجاد ترس و ارعاب  [2024 Jan] 
*عدم تمرکز قدرت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در ساختار گردانندگی کشور سوئد  [2024 Jan] 
*علل ناتوانی اپوزیسیون در همکاری و سازماندهی جبهه‌ای مشترک برای سرنگونی حکومت اسلامی (آسیب‌شناسی)   [2023 Nov] 
*امکانات و چالش‌های نافرمانی مدنی در ایران  [2023 Aug] 
*حق دفاع مشروع چیست؟  [2023 Aug] 
*آیا تعیین حداقل دستمزد لازم است؟  [2023 Aug] 
*چرا جمهوری اسلامی مخالف پیوستن به کنوانسیون پالرمو است؟   [2023 Jun] 
*اخلاق سیاسی در اپوزیسیون ایران  [2023 May] 
*روز جهانی زنان در ریاضیات به مناسبت زادروز مریم میرزاخانی   [2023 May] 
*چرا جمهوری اسلامی مخالف کنوانسیون پالرمو است؟   [2023 May] 
* حکومت دینی خلفای عباسی (۱۳۲ - ۶۵۶ هـ. ق)  [2023 Apr] 
*حکومت دینی خلفای اموی (۴۱ - ۱۳۲ ه‍.ق)  [2023 Mar] 
*معرفی کتاب « وزن واژه»  [2023 Mar] 
*بهارانه‌ها شادیانه‌های چکامه‌سرایان به مردم و پرچم مبارزه‌ی آنها در برابر قشریون و خودکامگان  (شعرها و ترانه های سرزمین نوروز) [2023 Mar] 
*در آداب و آئین مبارزه ائتلافی  [2023 Mar] 
*فراتر از دروغ و وقاحت: گوبلز باید به شاگردی امیرعبداللهیان بیاید   [2023 Mar] 
*حقوق تضمین‌شده‌ی اقلیت‌های گوناگون در اسناد سازمان ملل متحد برای رفع تبعیض‌ها   [2023 Feb] 
*دوم اسفند روز جهانی زبان مادری را با گسترش امکانات برای آموزش زبان مادری، گرامی بداریم!  [2023 Feb] 
*حکومت دینی خلفای راشدین  [2023 Feb] 
*بودجه ۱۴۰۲ بودجه‌ی سرکوب، جنگ‌طلبی، دروغ‌پراکنی و خرافات‌گستری از سفره‌ی فردستان  [2023 Feb] 
*حکومت دینی محمد در مدینه  [2023 Jan] 
*شکاف امیدبخش در سران حکومت اسلامی  [2023 Jan] 
*معرفی کتاب «توضیح‌المسائل کوچک برای فرودستان» اثر آگوست استریندبری  [2023 Jan] 
*ابزارهایی در جعبه ابزار انقلاب  [2022 Dec] 
*یلدا، آبیاری نهال امید و روشنایی در درازترین شب سال  [2022 Dec] 
*چرا جدایی دین از دولت (سکولاریسم) بهترین گزینه است؟  [2022 Dec] 
*« مرگ بر اصل ولایت فقیه» و همراهی روحانیون بزرگ شیعه با آن  [2022 Dec] 
*خواست‌ها و ویژگی‌های جنبش انقلابی «زن، زندگی، آزادی»  [2022 Oct] 
*گذار از جمهوری اسلامی – چگونه؟  [2022 Oct] 
*شاهزاده‌ی عزیز، جنبش مردم ما برای براندازی حکومت اسلامی به رهبری نیاز دارد  [2022 Sep] 
*اسلام و مدرنیته  [2022 Sep] 
*سنجش اعتبار منابع اطلاعات وظیفه‌ی همه‌ی ماست  [2022 Aug] 
*سیمین بهبهانی: در کرامت زن و نکوهش جنگ  [2022 Jul] 
*سوسیال دموکراسی و دولت ِ رفاه همگانی  [2022 Jul] 
*پاسخ به چند شبهه در باره مواضع شورای ملی تصمیم  [2022 Jul] 
*سه بی‌شرمی باور نکردنی در سه سطح  [2022 Jul] 
*ضرورت و شرایط همبستگی ملی نیروهای مبارز برانداز  [2022 Jun] 
*شکل‌گیری اندیشه‌ی ولایت فقیه و فقهای برجسته‌ی مخالف آن  [2022 May] 
*ادامه‌ی جنگ پس از آزادی سرزمین‌های اشغالی جنایت کلان جمهوری اسلامی علیه مردم ایران و عراق [2022 May] 
*نگاهی به خواست‌های گارگران ایران در روز همبستگی جهانی کارگران  [2022 May] 
*نگاهی به درخواست‌های آموزگاران در روز آموزگار  [2022 May] 
* آسیب‌شناسی پراکندگی در جنبش براندازی  [2022 Apr] 
*محمد مختاری: ما نیاز به «تمرین مدارا» داریم.  [2022 Apr] 
*جنگ‌افزارهای هسته‌ای: دلهره دائمی بشریت  [2022 Apr] 
*آرزوها وپیمان‌های سالِ نوخورشیدی  [2022 Mar] 
*بهارانه‌ها  [2022 Mar] 
*خیزش دی‌ماه ۱۳۹۶ – گستره، خواست‌ها و آسیب‌شناسی  [2022 Jan] 
*آرزوها و پیمان‌های سال نوی میلادی  [2021 Dec] 
*انتخابات شیلی: آیا شیلی که مهد نئولیبرالیسم بود، گور آن نیز خواهد شد؟   [2021 Dec] 
*جشن شب یلدا، آبیاری نهال امید، شادی و روشنایی در درازترین شب سال  [2021 Dec] 
*لایحه‌ی بودجه جمهوری اسلامی برای سال ۱۴۰۱  برنامه‌ی اقتصادیی مبهم، ویرانگر، تبلیغی با تمرکز بر نظامی‌گری، رانتخواری و ایدئولوژی سرکوبگر [2021 Dec] 
*اوقاف در حکومت اسلامی و نظام سکولار  [2021 Dec] 
*آرامش دوستدار روشنگر امتناع، ناپرسایی و دینخوئی در اندیشه، کردار و رفتار ما، درگذشت  [2021 Oct] 
*بجای غنی‌سازیِ اورانیوم، آب دریا را شیرین کنید  [2021 Oct] 
*آزادی چگونه نهادینه می‌شود؟  [2021 Sep] 
*واقعیت و ایمان: به مناسبت عزاداری دهه محرم در دوران کرونا  [2021 Aug] 
*مفاهیم سیاسی که همه کنشگران باید به آن بیندیشند  [2021 Jul] 
*جان مبارز گذار از نظام تمامیت‌خواه در خطر است   [2021 Jul] 
*گذار از جمهوری اسلامی - چگونه؟  [2021 Jun] 
*شعر جلاد از موریس اوگدان شاعر امریکائی  [2021 Jun] 
*در استرس و مشغولیات روزمره بچه‌ها را فراموش نکنیم! به مناسبت روز جهانی کودک، اول ژوئن (۱۱ خرداد) [2021 May] 
*چرا نه به جمهوری اسلامی؟   [2021 May] 
*کمربند سبز آمریکا از خمینی تا طالبان: نگاهی به توافقنامه میان آمریکا و گروه طالبان  [2021 May] 
*ضرورت تشکیل جبهه‌ی گسترده‌ی گذار از جمهوری اسلامی و حزبِ سوسیال دموکرات فراگیر  [2021 Mar] 
*آسیب‌شناسی تفرقه‌ی جنبش و مردم ایران   [2021 Feb] 
*آرزوها و پیمان‌های سال نو میلادی  [2020 Dec] 
*شریعت اسلامی، حقوق اساسی و حقوق بشر  [2020 Dec] 
*رسالت جمهوری اسلامی، فلاکت مردم  [2020 Dec] 
*انتخابات ایالات متحده امریکا و جنبش ضد تمامیت‌خواهی ما  [2020 Nov] 
*دورنمای تشکیلاتی جنبش مخالف تمامیت‌خواهی در ایران  [2020 Nov] 
*کتاب «رواداری: مروری بر تسامح، تساهل و مدارا در فرهنگ و ادب ایران» «مغایر ضوابط نشر» تشخیص داده شد.  [2020 Oct] 
*شریعت و حقوق مدنی قانون چیست و چگونه به وجود می آید؟  [2020 Sep] 
* زندگینامه‌ی سیاسی بابک امیرخسروی  [2020 Aug] 
*معرفی کتاب کسوف اثر آرتور کُستلر ترجمه‌ی گلناز غبرایی  [2020 Jun] 
*قاتل رومینا اشرفی تنها پدرش کربلائی رضا نبود  [2020 Jun] 
*قاتل رومینا اشرفی تنها پدرش کربلائی رضا نبود  [2020 Jun] 
*محسن حیدریان تجسم تجربه و پیشگام درس‌گیری مبارزان ایران   [2020 May] 
*کرونا: آنچه روشن شد، آنچه در انتظار ماست، آنچه باید انجام داد  [2020 Apr] 
*نتایج انتخابات نه بزرگ به جمهوری اسلامی و ‌مشروعیت رژیم  [2020 Mar] 
*قیام آبان ۱۳۹۸ ضرورت و فوریت اتحاد نیروها را بازهم برجسته‌تر می‌کند  [2019 Nov] 
*پیاده‌روی اربعین: قدرت‌نمائی خرافات و تحمیق در ‏برابر دانش و آگاهی   [2019 Oct] 
*من نبرد دشوارِ منِ مستقل و آفریننده در فرهنگ فرد‌ستیز   [2019 Oct] 
*سکولاریسم در کشورهای عربی  [2019 Sep] 
*راز ماندگاری عاشورا  [2019 Sep] 
*ضرورت مبرم تفکر مستقل و خودسالاری  [2019 Aug] 
*سرچشمه‌ها و شیوه‌‌های گوناگون تدوین قوانین شرعی ‏اسلامی   [2019 May] 
* برای بهبود اوضاع ایران، منتظر رهبری و رهبران نباشیم!   [2019 May] 
*آیا مامور معذور است؟   [2019 Feb] 
*ما خیلی کارها می‌توانیم بکنیم  [2019 Jan] 
*چهل سالگی انقلاب بهمن: نویدها و عملکردها   [2019 Jan] 
*مبارزه ایرانیان داخل و خارج کشور مکمل یکدیگرند  [2018 Nov] 
*بحران ساختاری ژرف ایران و راه برون‌رفت از آن   [2018 Sep] 
*روز جهانی زن بر زنان زحمتکش و مبارزان برابری زنان و مردان خجسته باد!  [2018 Mar] 
*شعارهای قیام دی ماه ۱۳۹۶ برنامه مبارزه فردا   [2018 Jan] 
*نامه سرگشاده به رزمندگان پرشور خیزش ‏دی ماه ۱۳۹۶‏   [2018 Jan] 
*ترور معنوی، ادامه ترور فیزیکی  [2017 Dec] 
*آیا داعش شکست خورد؟  [2017 Nov] 
*آخرین مرخصی   [2017 Apr] 
*تحریم انتخابات  [2017 Apr] 
*رشد و تکامل من با فرزندانم  [2017 Apr] 
*شادی ستیزی در شیعه و جمهوری اسلامی ایران ابزاری برای تحمیق و تسلط بر توده ها طفلی به نام شادی [2017 Mar] 
*روز جهانی زن بر زنان زحمتکش و مبارزان برابری زنان ‏و مردان خجسته باد!‏  [2017 Mar]