فشار اداره خارجیان برای تهیه پاس ایرانی؛ یک اقدام " نرمال اداری" یا پهن کردن دام برای پناهجویان؟
حنیف حیدرنژاد
برای روشن شدن موضوع ابتدا نگاهی به یک تجربه منفی
یک خانم پناهجوی ایرانی بعد از سالها سختی و تحمل مشکلات بسیار بلاخره در درخواست مجدد پناهندگی خود موفق به قبولی بر اساس بند 5 ماده 60 قانون اقامت میشود. وی از اداره خارجیان درخواست پاس میکند اما اداره خارجیان او را زیر فشار میگذارد تا به سفارت جمهوری اسلامی مراجعه کرده و درخواست پاس ایرانی دهد. اداره خارجیان (منطقه ح - در ایالت نورد راین وستفالن) تأکید میکند در صورتی که این خانم پاس ایرانی خود را ارائه دهد، اقامت او را بر اساس بند 3 ماده 25 قانون اقامت در پاسش خواهند زد. با وجود مخالفت و خود داری این خانم، بلاخره بعد از مدتها و بدلیل ادامه فشار اداره خارجیان، او به یکی از کنسولگری های رژیم در آلمان مراجعه و فرم درخواست پاس را گرفته و آنرا پر میکند. وکیل این خانم این فرم را برای اداره خارجیان ارسال کرده و تأکید میکند بدلیل ناقص بودن مدارک و بدلیل جواب شفاهی که موکل او از کارمند کنسولگری دریافت داشته، امکان صدور پاس برای این خانم وجود ندارد و مجددا از اداره خارجیان میخواهد که برای این خانم گذرنامه ویژه خارجیان (پاس طوسی) صادر نماید.
اداره خارجیان چند روز بعد بطور کتبی به این خانم اطلاع میدهد که نه تنها برای او گذرنامه ویژه خارجیان صادر نخواهد کرد، بلکه مراجعه او به کنسولگری رژیم را نشان آن میدانند که این خانم واقعا و بطور جدی خطری از طرف رژیم برای خود احساس نکرده است. اداره خارجیان در نامه خود اضافه میکند که از اداره بوندس آمت در امور پناهندگی درخواست کرده که بهمین دلیل، قبولی داده شده به این خانم را لغو کرده و آنرا پس بگیرد. اداره خارجیان در نامه خود همچنین یاد آور میشود که آنها هیچگاه از این خانم نخواسته بودند تا به کنسولگری رژیم مراجعه کند و اقدام این خانم را یک تصمیم داوطلبانه خود او میدانند.
وکیل این شخص در یک اعتراض شدید و با نقل بخشی از یکی از نامه های اداره خارجیان تأکید میکند که اداره خارجیان در ماه های گذشته پیوسته این خانم را زیر فشار قرار داده و حتی کتبا نیز از او خواسته بودند تا برای تهیه پاس خود به کنسولگری رژیم مراجعه کند. وکیل مذبور درنامه خود از اداره خارجیان خواسته است که نامه خود به اداره بوندس آمت را پس بگیرد.
نمونه فوق این سئوال را ایجاد میکند که آیا فشار اداره خارجیان به این خانم برای مجبور کردن او برای مراجعه به کنسولگری رژیم از همان ابتدا با این هدف بوده است که اگر او این کار راانجام دهد، این اقدام او را بر علیه اش بکار بگیرد؟
توضیحی در مورد انواع قبولی پناهندگی و پاس و اقامت در صورت قبولی
درخواست پناهندگی پناهجویان در آلمان بر اساس مواد و بند های مختلف مورد بررسی قرار میگیرد. آندسته که قبولی بر اساس ماده 16-آ قانون اساسی و یا قبولی بر اساس بند 1 ماده 60 قانون اقامت بدست بیاورند "پذیرفته شده بعنوان پناهنده" قلمداد شده و به آنها براساس بند 3 ماده 1 آیین نامه قانون اقامت،پاس آبی پناهندگی (Reiseausweise für Flüchtlinge ) تعلق میگیرد.
اما به دسته دیگری که قبولی بر اساس بند 2 تا 7 ماده 60 قانون اقامت دریافت کنند، بر اساس بند 3 ماده 25 قانون اقامت، فقط اجازه اقامت داده میشود. امور اداری صدورپاس و اقامت برای قبول شدگان نیز بعهده اداره خارجیان است. در چنین مواردی نیز بطور معمول اداره خارجیان از این دسته از قبول شدگان می خواهد تا پاس ملی خود را ارائه داده تا اجازه اقامت را در آن بزند. اما در صورتی که دلایل موجه ای وجود داشته باشد که درخواست و تهیه پاس ملی از سفارت کشوری که فرد خارجی تبعه آن محسوب میگردد، برای این شخص امکان پذیر نمی باشد، فرد خارجی میتواند از اداره خارجیان درخواست صدور "گذرنامه ویژه خارجیان" را نماید.
تناقض اینجاست که از یک طرف اداره فدرال در امور پناهندگی یا دادگاه های اداری در امور پناهندگی بر اساس بند 5 و 7 ماده 60 قانون اقامت در مورد یک شخص تشخیص داده و پذیرفته اند که او در صورت بازگشت به کشورش دچار مشکل شده و آزادی های بنیادی او از طرف آن رژیم در معرض خطر قرار خواهد گرفت، اما از طرف دیگر اداره خارجیان از چنین فردی میخواهد تا برای تهیه پاس به سفارت یا کنسولگری همان کشور مراجعه کند!
سوال اینجاست که چرا با وجودی که درک این تناقض کاملا راحت و ساده میباشد اداره خارجیان قبول شدگان بر اساس بند 5 و 7 از ماده 60 قانون اقامت را زیر فشار قرار میدهد تا حتما با پای خود به سفارت جمهوری اسلامی مراجعه کنند؟
متأسفانه این روش بخشی از یک سیاست عدم اعتماد به پناهجویان و بخشی از سیاست اعمال فشار روحی به خارجیان است، با این هدف که عملا راه پیشرفت و حرکت آنها در جامعه مسدود شود و یا بدلیل این فشارها این هدف دبنال میشود که پناهجویان در ارتباط با اقوام و دوستان خود آنچنان فضای سختی از زندگی در آلمان را به بیرون منعکس کنند که دیگر کسی "هوس نکند" به قصد پناهندگی به آلمان وارد شود!
بدلیل همین فشارهاست که بسیاری از خارجیانی که درخواست پناهندگی شان رد میشود بعد از سالها زندگی در آلمان این کشور را ترک و به کشور دیگری میروند، و بسیاری نیز در همین سالها به انواع ناراحتی های روحی – اجتماعی و حتی روحی- روانی مبتلا میگردند.
برخی از ایرانیان نیز زیر چنین فشارهائی حاضر به مراجعه به کنسولگری های رژیم شده و در آنجا درخواست پاس میدهند. اما باید توجه کرد که این اقدام درست همان چیزی است که اداره خارجیان منتظر آن میباشد تا آنرا بر علیه همان خارجی و پناهجو بکار بگیرد.
چه باید کرد؟
اول آنکه باید توجه داشت که حتی بدلیل فشارهای اداره خارجیان نباید تسلیم شده و به اقدامی دست زد که معنی و نتیجه آن برسمیت شناختن رژیم جنایتکار حاکم بر ایران است. چنین اقدامی باعث بی اعتباری دلایل و گفته های شما خواهد شد.
دوم آنکه از همان ابتدا باید بطور کتبی دلایل خود را به اداره خارجیان داده و استدلال کنید که چرا نمی توانید به کنسولگری رژیم مراجعه کنید. و همزمان بر اساس بند 1 ماده 5 آئین نامه اجرائی قانون اقامت
البته تشخیص اینمسئله که در چه حالتی می توان اداره خارجیان را قانع کرد که از ایجاد فشار و انتظار برای گرفتن پاس (از سفارت رژیم) چشم پوشی کند، بسیار ظریف بوده و متقاعد کردن ادارات خارجی در این مورد کار ساده ای نخواهد بود. از این رو توصیه می شود با وکیل خود در رابطه با چگونگی استفاده از راه حل های قانونی فوق مشورت کنید.
08.05.2008- حنیف حیدرنژاد، مددکار اجتماعی در امور پناهندگی و مهاجرین
منبع:سایت انتگراسیون