سومين کنگرهء سکولار دموکرات های ايران؛ انتقادات و نکات قابل تأمل
حنیف حیدرنژاد
"سومين کنگرهء سکولار دموکرات های ايران" در تاریخ 13 و 14 تیرماه 1394 برابر با 5 و 6 ژولای 2015 در شهر فرانفکورت در آلمان برگزار شد. سال گذشته که دومین گنگره در شهر بوخوم- آلمان برگزار شده بود، برای نخستین بار در آن شرکت کرده بودم. امسال نیز با همان هدف سال گذشته، یعنی دیدن و آشنائی از نردیک و گوش دادن و شنیدن نظرات شرکت کنندگان در این جلسه شرکت کردم. پس از یک گزارش کوتاه مایلم در این قسمت فقط به دو مورد اساسی در ارتباط با جلسه فرانکفورت اشاره کنم.
نگاهی کوتاه به کنگره سوم:
ترکیب شرکت کنندگان
شرکت کنندگان حدود 100 نفر بودند. سه دسته بندی از لحاظ سنی جلب توجه می کرد: حدود یک سوم جمعیت بالای 65 سال، حدود یک سوم بین 50 تا 60 سال و کمی کمتر از یک سوم نیز بین 40 تا 50 سال داشتند. تعداد انگشت شماری نیز بین 25 تا 40 ساله بودند.
تعداد زنان در مجموع حدود 15 نفر بود. اغلب بین 35 تا 60 سال.
تنوع سیاسی شرکت کنندگان
برخلاف اجلاس سال گذشته در بوخوم، احزاب و تشکل های کوردی حضور نداشتند، اگرچه چند نفر بدون اعلام تعلق تشکیلاتی حاضر بوده و در قسمت پرسش و پاسخ به اظهار نظر پرداختند. بجز دو شرکت کننده که خواسته های مرم بلوچ را منعکس می کردند، افرادی که بطور رسمی خواسته های دیگر ملل و مردمان ساکن در ایران را منعکس کنند حضور نداشتند.
تعدادی از افراد با گرایشات مختلف سیاسی نیز که قبل از تشکیل اجلاس با نام و انتشار عکس خود، شرکتشان در این جلسه را اعلام کرده بودند، در جلسه حاضر نشدند. در مورد عدم حضور این افراد بطور رسمی توضیحی ارائه نشد.
به نظر می رسد که افراد شرکت کننده، اکثرا در سالیان گذشته با سازمان ها و تشکل های مختلفی سیاسی سابقه همکاری داشته اند و اکنون بطور منفرد فعالیت دارند.
حضور چند نفر پژوهشگر و کارشناس در زمینه های مختلف در قسمت سخنرانان، اعلام پشتیبانی دو نفر از فعالین سیاسی از داخل کشور و اعلام پشتیبانی و سخنرانی کوتاه دو فعال سیاسی ایرانی تبار از حزب سبزهای آلمان و یک نفر از جنبش صلح آلمان، برافراشته شدن پرچم شیر و خورشید در محوطه بیرونی هتل محل برگزاری اجلاس، ویژگی برجسته اجلاس فرانکفورت نسبت به اجلاس بوخوم بود. همچنین تدارکات سالن و امکان گفتگوی شرکت کنندگان با هم در فواصل بین برنامه بسیار مناسب بود.
دیگر جزئیات مربوط به این اجلاس را می توان در گزارشات مختلفی که تاکنون از شرکت کنندگان منتشر شده و نیز از طریق ویدئوهای منتشر شده بر روی یوتیوپ بدست آورد.
نقاط مثبت
- تجمع افرادی از چند کشور جهان که به ایران و آینده بهتری برای این کشور و مردم آن میاندیشند، آنهم با تقبل هزینه سفر بطور شخصی و با تحمل سختی های سفر، البته خوشحال کننده و قابل تقدیر است. بویژه آنکه برخی از شرکت کنندگان به لحاظ سلامتیِ جسمی در وضعیت سختی قرار داشتند.
- اینکه پس از نزدیک چهار دهه حاکمیتِ جمهوری اسلامی، خواستِ جدائی مذهب از دولت و حکومت هرچه رساتر در عرصه عمومی مطرح می شود نیز دستاورد با ارزشی است.
- در کنار هم نشستن افرادی با گرایشات مختلف سیاسی و فکری که همه بر سرِ رفتن جمهوری اسلامی با هم توافق دارند و گفتگوی آنها با یکدیگر یک دستاورد در خور تشویق است. تبادل نظر افرادی با سوابق مختلف سیاسی که تجاربی از زمان پس از مشروطه تا تحولاتِ اخیر در ایران را با خود حمل می کنند، مطمعنا می تواند این تجارب را پربارتر ساخته و آن را همه جانبه تر کرده و موانع عدم ارتباط نسل های مختلف با یکدیگر را در حدِ خود کمتر کند.
انتقادات و نکات قابل تأمل
فاکت، شرح مختصر
در قسمت پایانی جلسه روز دوم، ناظم جلسه، آقای حسن اعتمادی خطاب به آقای نوری علا گفت: "جناب نوری علا طبق قراری که با شما گذاشتیم، جمعبندی را هم در سخنانتان ارائه بدهید." نوری علا پاسخ داد: "من به عنوان عضو کمیته برگزاری این کنگره ماموریت داشتم که در پایان جلسه نه جمعبندی، چون اساسا قرار ما بر جمعبندی نیست، [چون] ما نه قطعنامه صادر می کنیم و نه جمعبندی، یک گزارش مختصر از مسائلی که در اینجا مطرح شده را خدمت شما بگم و اشاراه ای هم بکنیم به برنامه های کمیته برگزاری در آینده."
آقای اسماعیل نوری ادامه داد: "صحبت افراد مختلفی که در این دو روز صحبت کرده اند را یاداشت کردم. بنظر میرسد که کمتر توجه شده بود که اساسا پرسشی در کار است و باید این پرسش (چرا سکولار دموکرات ها هنوز متحد نشده اند؟) پاسخ بگیرید، [ولی] هرکسی نظرات خودش را راجع به هر چیزی [غیر از موضوع سوال] داد." نوری علا در ادامه صحبتش، خود، به این چرائی پاسخ داد و به چند نمونه عکس العمل های مختلف نسبت به عدم حضور برخی شخصیت ها و تشکل های مختلف سیاسی در این جلسه اشاره کرد: "اولین عکس العمل ها به دعوت ما این بود، چون فلانی میاید، ما نمی آئیم. چون شما از سلطنت طلب ها دعوت کرده اید، ما، جمهوری خواهان نمی آئیم. چون شما از جمهوری خواهان دعوت کرده اید، ما، پادشاهی خواهان نمی آئیم. این اولین جوابی بود که گرفتیم."
نوری علا در ادامه، تحلیلش از این چرائی را "ترس" این نیروها دانست و منظورش از "ترس" را هم توضیح داد. وی موضوع دیگر در مورد اینکه چرا برخی از نیروها در این جلسه شرکت نکردند را طرح موضوعی با عنوان "حفظ تمامیت ارضی" دانست. انتخاب موضوع تمامیت ارضی، باعث اعتراض برخی از شخصیت ها و جریان های سیاسی منطقه ای شد و به همین جهت هم در این کنگره غایب هستند. حزب دمکرات کردستان رسما به ما نوشت که «ما در کنگره شما شرکت نمی کنیم.» حزب کومله کردستان اولا گفت ما شرکت می کنیم، اما بعدا گفت «چون اعضائی از یک حزب دیگر کوردی قرار است شرکت کنند، ما نمیائیم.» ترکمن ها هم به یک دلیل دیگر نیامدند."
نوری علا در قسمت پایانی صحبت هایش گفت: "فکر می کنم نا امید از این کنگره بیرون نمیرویم. فکر میکنم چند تا دستاورد مهم داشتیم. این ها را از نظر خودم میگم، چون فرصتی نبوده که کمیته برگزاری را تشکیل بدهیم و جمع بندی مشترک بکنیم. هرکاری که بخواهیم در رابطه با ایران و در مبارزه با حکومت اسلامی بکنیم، و از اعتبار و پشتیبانی مردم ایران برخوردار باشیم، در صورتی ممکن می شود که یک آلترناتیو مورد قبول وجود داشته باشد. البته همه احزابی که وجود دارند آلترناتیو هستند." [خودشان را آلترناتیو می دانند.]
سخن پایانی نوری علا: "من آرزو می کنم، و حتی تعهد می کنم که همه کوشش های خودمان را به کار ببریم که لااقل در کنگره آینده سکولار دمکرات ها بتوانیم آلترناتیو سکولار دمکرات خودمان را هم اعلام بکنیم. در این مورد اهل خیال پردازی نیستم. میخواهم بگویم که من از سازمان های سیاسی قطع امید کرده ام، فهمیده ام که این آلترناتیو با اینها تشکیل نخواهد شد."
نکته ای قابل تامل
ناظم جلسه، حسن اعتمادی که خود از اعضای کمیته برگزاری است خطاب به نوری علا می گوید: "طبق قراری که با هم داشتیم جمعبندی را هم ارائه بدهید." نوری علا اما می گوید: ما جمعبندی ارائه نمی دهیم، گزارش ارائه میدهم. بعد می گوید ما هنوز فرصت اینکه باهم جمعبندی کنیم نداشته ایم. در جای دیگرهم می گوید آنچه می گویم نظر خودم است. اما سخن پایانی (جمعبندی) او این است: "من از سازمان های سیاسی قطع امید کرده ام، فهمیده ام که این آلترناتیو با اینها تشکیل نخواهد شد. تعهد می کنم که همه کوشش های خودمان را به کار ببیریم که لااقل در کنگره آینده سکولار دمکرات ها بتوانیم آلترناتیو سکولار دمکرات خودمان را هم اعلام بکنیم."
نتیجه: آقای نوری علا به تنهائی خودش تعیین می کند که قرار است سال آینده اعلام آلترناتیوی کند. اگر این طور است، پس کار دسته جمعی و تصمیم گیری دسته جمعی دیگر چه معنائی دارد؟ به نظر میرسد روابط و مناسبات دمکراتیک در همین جمعِ کوچکِ جنبش سکولار دمکرات ها و کمیته برگزاری کنگره سکولار دمکرات ها مفهومی نداشته و تصمیم گیری ها و جهت گیری ها بر اساس خواست یک نفر، یعنی خواست آقای نوری علا تنظیم می شود. اگر چنین باشد، این به خودی خود نشانی از حاکمیت یک روابط به غایت غیردمکراتیک بر این جمع میباشد.
نوری علا در جائی از صحبتهایش نتیجه گیری می کند که بر اساس آنچه در مباحثات دو روز گذشته یاداشت برداری کرده است چنین برداشتی دارد که شرکت کنندگان با تشکیل آلترناتیو سکولار دمکرات موافق هستند. اما حتی اگر چنین باشد، باید توجه داشت که در مناسبات دمکراتیک، تصمیم گیریها با رای گیری می باشد، نه بر اساس برداشت یا مقاله ی این یا آن فرد. اگرهم کنگره سکولار دمکراتها را آنگونه که خود آقای نوری علا تعریف میکند یک "پیک نیک" بدانیم که هدف آن دور هم جمع شدن است تا در آن شرکت کنندگان با هم گفتگو کنند، در چنین حالتی باز به گفته آقای نوری علا دیگر قرار بر این نیست که قطعنامه ای صادر شده و جمعبندی ارائه شود، با این وجود این سوال مطرح می شود پس چگونه ایشان به خود اجازه میدهد یک موضوع استراتژیک (اعلام آلترناتیو) را نتیجه گیری و نسبت به اعلام آن در سال آینده "تعهد" دهد؟
بحث بر سر رعایت اصول دمکراتیک در یک مناسبات می باشد. اصولی همچون: رای گیری، حق برابر همه و اینکه هر کسی تنها یک رای دارد و کسی نمی تواند فرا قانونی عمل کرده و رائی بالاتر از دیگران داشته باشد. لازمه ی اعلام "آلترناتیو" بررسی استراتژیک و کارِ کارشناسی روی آن می باشد که آنهم پس از رای گیری و در صورت موافق اکثریت می تواند اعلام گردد. این مراحل هیچ کدام تا آنجا که به "کنگره" فرانکفورت بر می گردد رعایت نشده است. از این رو تعهدی که آقای نوری علا از آن صحبت می کند کاملا یکطرفه و شخصی بوده و به همان دلیل غیر دمکراتیک است. اگرچه فعل و ضمیری که او جمله اش را با آن اعلام می کند، نه با ضمیر فردی، بلکه با ضمیر جمعی است. گوئی او پیشاپیش وظیفه ای را برای جمع تعیین می کند. ("تعهد می کنم که همه کوشش های خودمان را به کار ببریم که لااقل در کنگره آینده سکولار دمکرات ها بتوانیم آلترناتیو سکولار دمکرات خودمان را هم اعلام بکنیم."
اعلام آلترناتیو سکولار دمکرات، اقدامی غیر مسئولانه
سکولار دمکراسی یک اندیشه راهنما در اداره حکومت است. اندیشه ای که روح آن قانونگذاری و اداره کشور را جهت داده و جدائی دین و مذهب از دولت و حاکمیت را تضمین می کند. در عین حال تضمین می کند که دین و عقیده و ایدئولوژی هر فردی تا آنجا که موضوعی خصوصی باشد، دولت و حاکمیت در آن دخالت نکند. آری، با این تعریف، سکولار دمکراسی یک آلترناتیو بالقوه در مقابل حکومت مذهبی حاکم بر ایران است.
اما اگر منظور از "اعلام آلترناتیو سکولار دمکرات"، تشکیلاتی سیاسی می باشد که هدف و وظیفه آن کسب قدرت سیاسی و دخالت در تغییر موازنه قوا و محققق کردن امر سرنگونی یا براندازی جمهوری اسلامی است- که منظور نوری علا چنین آلترناتیوی می باشد- در این حالت، باید گفت چنین تصوری بسیار خام خیالانه، دور از واقعیت و اعلام آن غیرمسئولانه می باشد. چرا؟
مثالی میزنم: راننده ماهری را در نظر بگیرید که می تواند خیلی خوب با ماشین پیکان مانور دهد. پیکان نه، مرسدس بنز یا هر ماشین سواری دیگر ... این راننده ی ماهر (در اینجا اسماعیل نوری علا. سخنوری ماهر که در دنیای ادب و هنر حرفی برای زدن دارد) ادعا می کند قصد دارد برای رسیدن به هدف (سرنگونی جمهوری اسلامی) از مسیرهای سخت و ناهموار و حتی از میادین مین گذاری شده عبور کند. ادعا می کند قصد دارد روی این خودروی سواری تجهیزات مهندسی برای عبور از موانع نصب کند و هر کجا به خندق و حفره های غیر قابل عبور برسد، بر روی آن پل بزند و .... شاید شنیدن چنین حرفی هیجانی زود گذر در عده ای ایجاد کند، اما چند دسته وجود دارند که این گفته ها را جدی نخواهند گرفت: اول: آنها که در میدان جنگ سیاسی و نظامی بوده و می دانند "آلترناتیو" یعنی چه و می فهمند جنگ و مبارزه طولانی مدت در شرایطی که همه چیزش را خود تو تعیین نمی کنی چه الزاماتی دارد. دوم: آنها که به لحاظ فنی و تخصصی دانش داشته و می دانند ظرفیت های یک خودروی سواری چیست و می دانند که نمی توان بر روی آن تجهیزات مهندسی سنگین سوار کرد و نسبت به پیچیدگی های مهندسی نظامی در شرایط سخت و نامتعیین آگاه هستند و نیاز چنین عملیاتی به تجهیزات فنی و نیروهای آموزش دیده را به خوبی می شناسند. سوم: دشمنی که در مقابل ایستاده و چهار دهه تجربه ی جنگ نظامی، دیپلماتیک و رسانه ای از کوه و دشت و صحرا گرفته تا خیابان با انواع گروه های سیاسی و نظامی را به همراه دارد. دشمنی که همچنین چهار دهه تجربه ی هماوردی با طرف های بین المللی را داشته و به خوبی می فهمد "جنگ" و الزامات نیروئی و تجهپیزاتی آن یعنی چه. پنجم: مردم عادی که آنطرف مرزها نشسته و در این سالها انواع وعده ها را شنیده و دیگر به حرف مدعیان آلترناتیوی بسنده نمی کنند. و بالاخره ششم: طرف های بین المللی که بخوبی معنی آلترناتیو و توان و الزامات لازم برای ورود به تغییر موازنه سیاسی در ایران را می دانند و چنین ادعاهائی را بسیار تمسخرآمیز دیده و مدعیان آن را هیچگاه بطور جدی طرف مذاکرات خود بحساب نخواهند آورد.
آیا سرنگونی یا انحلال جمهوری اسلامی پشت این گیر کرده که سکولار دمکرات ها اعلام آلترناتیوی کنند؟ آیا مردم ایران به این خاطر به خیابان ها نمی ریزند چون منتظرند تا سکولار دمکرات ها اعلام آلترناتیوی بکنند؟ "اعلام آلترناتیوی سکولار دمکرات ها به مثابه یک تشکیلات مدعی سرنگونی یا براندازنده ی جمهوری اسلامی" با توضیحاتی که در بالا داده شد، نه تنها به پیشبرد مبارزه مردم بر علیه جمهوری اسلامی کمکی نمی کند، بلکه سطح انتظارات را در بین گروهی از مردم بالا برده و وقتی به آن انتظارات پاسخ متناسب داده نشود، تنها باعث سرخوردگی بیشتر خواهد شد.
البته که می توان اعلام حزب و سازمان و تشکیلات کرد و می توان به مرور زمان با عضوگیری و ساختن ساختارهای درون تشکیلاتی و ارتباط با داخل کشور و بویژه جذب نیروی جوان، به تقویت آن نیرو پرداخت تا در روز مناسب، به عنوان یک تشکیلات منسجم با برنامه قوی وارد میدان شد. اما وارد میدان شدن و ادعاهای بزرگ کردن، آنهم در حالی که حداقل های لازم (نیروئی، ساختاری، برنامه ای، تشکیلاتی، مالی، تجهیزاتی- رسانه ای) هنوز موجود نیست، نتیجه آن توهم پراکنی و سرخوردگی خواهد بود. از همین رو چنین اعلامی اگر نگوئیم خام خیالانه و ساده لوحانه است، حداقل باید گفت غیرمسئولانه می باشد.
امیدوارم کمیته برگزاری کنگره سوم سکولار دمکرات ها در یک "جمعبندی"، نظرات خود پیرامون آنچه در بالا گفته شد را مکتوب تنظیم کرده و جدا از طرح مسائل کلی، با ورود به جزئیات، به نحوی قابل باور، برنامه و اهداف خود را برای تدارک و زمینه سازی تشکیل یک نیروی جدی ارائه دهد.
حنیف حیدرنژاد
http://www.hanifhidarnejad.com
21 تیر 1394 / 12 ژولای 2015
منابع:
دقیقه 30 به بعد: گزارش سومین کنگره سکولار دموکراتهای ایران روز دوم ، پانل دوم، نشست چهارم بخش آخر
https://www.youtube.com/watch?v=KDQaoG6FMpU
اسماعیل نوری علا: دست آوردهای يک کنار هم نشستن
http://isdmovement.com/2015/0715/071015/071015.Esmail-Nooriala.On-Frankfurt-Congress.htm
منبع:پژواک ایران