توضيحي در مورد اعتصاب معلمان در سال ۱۳۴۰
ایرج شكری
يكي از خوانندگان محترم مقاله «دنياي مراجع تقليد و دنياي شهروندان در هفته معلم» از نگارنده، كه در پژواك ايران درج شد، 2 اشتباه در آن ديده و به من ياد آوري كرده است. يكي تاريخ ترور مطهري و يكي ديگر تخست وزير زمان اعتصاب معلمان. با تشكر از توجه و ياد آوري ايشان اين توضيح و ياد آوري را براي اطلاع ايشان و خوانندگان محترم مقاله لازم ديدم. در مورد تاريخ تروز مطهري همانطور كه خواننده محترم ياد آوري كرده است، اين اتفاق در روز 11 ارديبهشت سال 58 اتفاق افتاد نه در 12 ارديبهشت 59 ، من اين تاريخ را با توجه به مقاله يي كه در وبلاگ كانون صنقي معلمان درج شده بود ذكر كردم(*).، با اين كه در ذهنم بود كه آن اتفاق در همان اوئل بعد از انقلاب رخ داد، اما در پي تحقبق آن بر نيامدم و از اين بابت از خوانندگان مقاله پوزش مي خواهم. از جستجو در اينترنت در مورد آن حادثه اين اطلاعات هم را بدست آوردم كه ساعت ده و چهل دقبقه شب در تاريخ 11 ارديبهشت 1358 مطهري كه عضو «شوراي انقلاب» بود، به فاصله كمي بعد از خروج از خانه دكتر سحابي در خيابان فخر آباد، از پشت سر هدف گلوله قرار گرفت و چند دقبقه بعد در بيمارستان طرفه كه در نزديكي محل حادثه بود جان سپرد. اتقاقا اهميت ذكر تاريخ درست اين رويداد هم در همين است كه تحريف تاريخ از سوي رژيم را بهتر مي شود ديد. رژيم آخوندي دست به باز نويسي تاريخ و سانسور و تحريف تاريخ ايران زده است و به ويژه تاريخ دوران پهلوي با سانسور و تحريف بسيار همراه است. رژيم حتي تلاش كرد تا سانسور تاريخ را تا تخريب مزار شهداي مبارزه مسلحانه دوران شاه پيش ببرد. تعيين كردن روز 12 ارديبهشت به عنوان روز معلم كه يك روز بعد از ترور مطهري بود و مصادف بود با روز شهادت دكتر خانعلي كه قبل از روي كار آمدن رژيم، روز معلم ناميده شده بود، تلاشي بود از سوي رژيم براي تحت الاشعاع قراردادن و زدودن رويداد برجسته يي از مبارزات مردم ايران در دوران پهلوي كه هيچ ارتباطي به خميني و آخوند و اسلام گرايي نداشت؛ هچنان كه نزديك به سي سال است كه رژيم آخوندي تلاش مي كند با تحميل كردن روز تولد دختر پيامبر اسلام به عنوان روز زن و معرفي او به عنوان سرور و الگوي زن نمونه براي تمام زنان عالم و در همه زمانها، روز همبستگي زنان عليه ستم جنسي و طبقاتي در 8 مارس را، تحت الاشعاع قرار بدهد.
نكته ديگري كه تذكرد داده شده بود اين بود كه در زمان اعتصاب معلمان، شريف امامي نخست وزير بود و نه دكتر اميني. در اين مورد اما اين ياد آوري لازم است كه وقتي اعتصاب شروع شد شريف امامي نخست وزير بود، اما آنچه به عقب راندن دولت وقت مربوط مي شود، در زمان نخست وزيري دكتر اميني بود كه در پي استعفاي شريف امامي بعد از رويداد كشته شدن دكتر خانعلي، به عنوان نخست وزير منصوب شد. در اين مورد در مقاله خانم هاله صفرزاده در وبلاگ معلمان(*) آمده است:« «15 ارديبهشت ماه : شريف امامی در حالی که برخی نمايندگان مجلس در صدد استيضاح او بودند به حالت قهر مجلس را ترک کرد و بعد از ظهر همان روز استعفا نامه ی خود را به دربار فرستاد . شاه با استعفای او موافقت کرد و فردای آن روز علی امينی را مامور تشکيل کابينه کرد .
16 اردیبهشت : امينی نخست وزیر شد . برخی روی کار آمدن امينی را به اشاره کندی و او را مهره ی مورد اعتماد دموکرا ت ها می دانستند[...] در اجتماع بزرگ معلمان در 18 اردیبهشت ماه ، معلمان با صدور قطعنامه ای روز 12 ارديبهشت ماه را به يادبود اعتصاب موفقيت آميز معلمان و شهادت معلم دانشمند مرحوم دکتر خانعلی روز معلم اعلام کردند و مقرر شد که در این روز همه ساله کليه ی مدارس و موسسات فرهنگی در سراسر کشور تعطیل شوند و مراسم خاصی توسط معلمان اجرا شود . باشگاه مهرگان از چنان اعتباری برخوردار شد که علی امينی روز 19 ارديبهشت در جمع معلمان اعتصابی حاضر شد و خواستار پايان اعتصاب شد . 19 ارديبهشت روزنامه اطلاعات از قول امينی چنین نوشت : " وضعيت کشور اسفناک است . اگر همه چيز را بگويم توليد وحشت و اضطراب می کند . قول شرف می دهم که برای ترميم حقوق معلمين اقدام کنم ولی به من مهلت و فرصت دهيد . با افزايش حقوق مخالف نيستم ولی اگر بدون مطالعه اقدام شود دور تسلسل به جايی می رسد که سقوط حتمی است ...."
علی امينی به دلجويی از معلمان پرداخت . سرگرد ناصر شهرستانی[ كسي كه دكتر خانعلي را هدف گلوله قرار داده بود] از کار برکنار و پرونده او را برای رسيدگی به دادگاه فرستاد و باب گفتگو با باشگاه مهرگان گشوده شد . محمد درخشش[رهبر اعتصابات معلمان] پذيرش هر پيشنهادی را موکول به طرح و تصويب در مجمع عمومی معلمان کرد و مجمع عمومی معلمان، هزاران معلمی بودند که هر روز در باشگاه و بيرون باشگاه اجتماع می کردند . روز 19 ارديبهشت برای معلمان روزی فراموش نشدنی بود . معلمان يک صدا با پيشنهاد نخست وزير مخالفت کردند و خواستار تصويب طرح باشگاه مهرگان برای ترميم حقوق معلمان شدند و اعلام کردند که هيچ کس را به جز محمد درخشش به عنوان وزير فرهنگ قبول نمی کنند . امينی چاره ای جز قبول پيشنهاد های معلمان نداشت . به اين ترتيب روز بعد جدول حقوقی جديد معلمان به تصويب هيات دولت رسيد .
کيهان چنین نوشت : " حقوق معلمين برابر حقوق مهندسين شد . به احتمال زياد اعتصاب معلمين پايان می يابد و مدارس تا هفته ی آينده باز می شود ." [...]
اطلاعات 23 اردیبهشت اولين روز آغاز به کار مدارس را چنين توصيف کرد : " معلم و شاگرد در آغوش هم اشک ريختند . خانم ها با لباس سياه و آقا’ان با کروات سياه سر کلاس ها حاضر شدند . در تمام مدارس به احترام شهادت دکتر خانعلی يک دقيقه سکوت شد . امروز شاگردان معلمين خود را گل باران کردند ... امروز کليه معلمين در کلاس ها برای شاگردان خود اعلام کردند که حاضرند يک یا دو ساعت بعد از ظهر اضافه بر وقت تدريس کنند تا جبران اين مدت که تعطيل بوده است بشود .26 ارديبهشت : درخشش وزير فرهنگ شد .
28 ارديبهشت : نام دبيرستان جامی[كه دكتر خانعلي در آنجا تدريس مي كرد] به دبيرستان دکتر خانعلی تغيير کرد.
در روزهای بعد سخنرانی ها و مصاحبه های آقای درخشش وزير فرهنگ در روزنامه ها به چاپ می رسد . او ديگر به سياستمداری مطرح تبديل شده بود[...]» .
اين ياد آوري هم شايد بي مناسبت نباشد كه وزير فرهنگ در دولت شريف امامي دكتر محمود مهران بود كه در مطالب مربوط به اعتصاب معلمان در سال 1340 آمده است كه وي روز 11 ارديبهشت به خبرنگاران گفته بود گفته بود:«بنويسيد اولا اعتصابي نمي شود؛ ثانيا مغز اعتصاب كننده را خرد خواهم كرد ». در ضمن در پايان مقاله خانم هاله صفرزاده به عدم دستگيري سرگرد شهرستاني در آن زمان اشاره شده است، اما در جستجو در اين مورد در اينترنت ديدم كه سرگرد شهرستاني به دو سال حبس محكوم شده بود. و ياد آوري ديگر اين كه شهادت دكتر خانعلي در تجمع معلمان در برابر مجلس در ميدان بهارستان رخ داد و از سرگرد شهرستاني به عنوان رئيس كلانتري بهارستان نام برده شده است. سپاسگرار خواهم بود اگر كابران محترم، اشتباهي در مطالب نگارنده ديدند، بزگواري كرده با گذاشتن تذكر در قسمت نظر كار بران(كامنت) در زير مقاله مربوط، در وبلاگ من آن اشتباه را به من ياد آوري كنند. http://iradj-shokri.blogspot
*:
http://moalleman1.iranblog.com
پ-17 ارديبهشت 1387-6 مه 2008
منبع:پژواک ایران